چکیده: یکی از مسائل مهمی که در واحدهای صنعتی تولیدی و حتی فعالیت‌های کشاورزی، خدماتی، آموزشی و … حائز اهمیت می‌باشد این است که بهداشت و سلامت افراد در حد مطلوب نگهداشته شود و درضمن افراد قادر باشند در سایه بهداشت و ایمنی به وظایف محوله خود بطور دقیق و با کیفیت بالا بپردازند. بدیهی است توجه به هر دو نکته یاد شده احتیاج به دانشی مدون پیدا می‌کند و در این راستا علمی تحت عنوان ارگونومی یا مهندسی عوامل انسانی به کمک افراد می‌شتابد. واژه ارگونومی که یک واژه‌ای یونانی است از دو کلمه ”ارگو” و ”نوموس” تشکیل شده است. ”ارگو” یعنی ”کار” و ”نوموس” یعنی ”قوانین و قوائد” البته تعریف ارگونومی خیلی وسیع می‌باشد و در برگیرنده ارتباط متقابل انسان با اطراف خود می‌باشد. در علم ارگونومی مباحث گوناگونی مطرح هستند که هر کدام بنوعی مشکلات جسمانی و یا روانی کاربران را رفع می‌نمایند در واقع هدف مهندسی انسانی رفع مشکلات افراد در حین کار، تسهیل فعالیت‌ها و دستیابی به شرایط مطلوبتر می‌باشد. همانگونه که ذکر شد علم ارگونومی، علمی است که بنوعی قصد دارد محیط کار و زندگی را برای افراد بشر، راحت، ایمن و در عین حال کارآمد و موثر نماید. شاید بطور ساده بتوان گفت که ارگونومی علم تطابق کار با انسان است. مثلاً اگر یک معدنکار درحین عملیات حفاری بدلیل نوع کارى که انجام می دهد دچار کمردرد شود به کمک روشهای مطرح در ارگونومی می‌توان تغییراتی در وضعیت کار ایجاد نمود که فشارهای کمتری بر مهره‌های کمر وارد آید. یا اگر یک کارگرسننگ شکن بدلیل انجام فعالیت‌های سنگین و سخت خود تحت تأثیر عوامل زیان‌آور مکانیکی قرار دارد به کمک ارگونومی می‌توان یک دسته روشهای اصلاحی و بهینه سازی را برای بهبود شرایط معرفی نمود. کارگری که در اثر کار مداوم با ابزارهایی مثل بیل، اره و کلنگ، دست‌های پینه‌بسته‌ای خواهد داشت را می‌توان به کمک روشهای ارگونومیک راهنمایی نمود و از طرفی می‌توان با روشهای اصلاح دسته ابزارهای مختلف به کمک الگوهای ارگونومیک، شرایط را مطلوبتر ساخت. بررسی شرایط محیطی ، کاربرد بهتر رنگ و فرم ها در مهد کودک ها نیز از دیگر حیطه های عملکردی ارگونومی می باشد . در هرحال ارگونومی علمی است که محیط کار، لوازم و ابزار‌آلات مورد استفاده، نوع کار و فعالیت و ویژگیهای کاربران و کارگران را دقیقاً بررسی نموده و راهکارهایی را بمنظور متناسب کردن کلیه ویژگیهای شغلی و محیطی به انسان ارائه می‌کند. با توجه به طیف گسترده مهندسی عوامل انسانی، در علوم و فنون مختلف می‌توان از الگوهای ارگونومیک استفاده نمود. یکی از تخصص‌های مهم دانشگاهی که با این علم ارتباط تنگاتنگ دارد، رشته مهندسی ایمنی و بهداشت حرفه ای می‌باشد. بدیهی است یکی از مهمترین اهداف حفاظت و بهداشت کار ارائه شرایطی متناسب با نیازهای جسمی و روانی در سایه دستیابی به تولید بیشتر و بهره‌وری می‌باشد. در مهندسی انسانی مدلها و راهکارهای مناسب جهت طراحی و ساخت تجهیزات و ایستگاههای کار متناسب با کاربر ارائه می‌گردد . با توجه به اینکه علم مهندسی عوامل انسانی هدف تطابق کار و شرایط حرفه ای با شرایط و ویژگیهای اپراتور را دنبال می کند ، شناخت دقیق عوامل محیطی و چگونگی انجام کار حائز اهمیت می باشد . سر فصل مطالب پروژه مهندسی فاکتورهای انسانی (ارگونومی) تعدادی از نتایج بکارگیری اصول ارگونومی در محیط کار ارگــونومی محیطی پرتوها صدا وارتعاش الف- اثرات مستقیم ب – اثرات غیر مستقیم ارتعاش فیزیکی نور و روشنایی علایم یک روشنایی مطلوب چگونگی توزیع روشنایی حذف و کاهش نور خیر ه کننده برخی از مشکلات و عوارض ناشی از کار با کامپیوتر عبارتند از : • مشکلات بینایی : • عوارض اسکلتی و عضلانی : • مشکلات زایمانی و بارداری : • مشکلات پوستی : • استرس و مشکلات عصبی - روانی : ارزیابی وضعیت روحی همکاران در پیشگیری از بروز حوادث کارگاهی عوامل و فشارهای روحی ایجاد کننده حوادث در محیط کار عبارتند : • تنفس گازهای مضر : راه های پیشگیری از عوارض اسکلتی و استخوانی و .... در کار با کامپیوتر ویژگیهای صندلی ارگونومیک : راهنمای تهیه چک لیست آنالیز ارگونومیک شغلی Ergonomic Job Analysis نمونه چک لیست تجزیه و تحلیل خطرات وارزیابی عوامل ارگونومیک شغلی فاکتور ها و عوامل ارزیابی ارگونومیک ایستگاه های کاری : 1. محل و فضای کار : 2. چگونگی فعالیت بدنی فرد در حین ارایه خدمات 3. نحوه و وضعیت قرار گرفتن بدن در حین انجام فعالیت ها چگونه است ؟ 4. و ضعیت صندلی کار چگونه است ؟ 5. وضعیت میز کار و سطح کاری چگونه است : 6. وزن و میزان بار جابجایی و چگونگی آن متناسب با ..... 7. احتمال ایجاد گرد و غبار ، بخارات ، دود و دم در محیط کار ... 8.. احتمال وقوع آتش سوزی ، احتراق و انغجار در محل کار..... 9. در صورت وقوع آتش سوزی ، احتراق و انغجار در محل کار.......... 10. احتمال وقوع خطرات برق گرفتگی و امواج و میدان الکترومغناطیسی ..... خطرات برق گرفتگی و امواج و میدان الکترومغناطیسی چه عواقبی می 11. تواند در پی داشته باشد 12. وضعیت نور محیط کار چگونه است؟ 13. وضعیت سر و صدای محیط کار چگونه است ؟ 14. وضعیت درجه حرارات ، رطوبت و جریان هوا در محیط کار چگونه است ؟ 15. احتمال افتادن ، پرت شدگی و تصادف در مسیر تردد و ایستگاه کار ی ..... شدت خطر افتادن ، پرت شدگی و تصادف در مسیر تردد و ایستگاه کار ی 16. چگونه است؟ 17. احتمال خطر له شدگی و فشار 18. شدت خطر له شدگی و فشار ارزیابی میزان فشار و آسیب وارده در بلند کردن و جابجائی