موضوع ناصبی بودن از ابتدای خلافت امام علی(ع) وجود داشته، به خلاف وهابیت که سابقه چندانی ندارد. ناصبی‌ها به حضرت علی(ع) ناسزا و لعن و نفرین کرده و از حضرتشان برائت می‌جستند، اما بسیاری از افرادی که امروزه به نام وهابی و سلفی شناخته می‌شوند، با آنکه بسیاری از فضائل و مناقب آن‌حضرت را که در قرآن و روایات آمده انکار می‌کنند، اما به حضرتشان احترام گذاشته و مانند ناصبی‌هایی چون بنی‌امیه و خوارج نهروان به ایشان دشنام نمی‌دهند، با این وجود، آنان به شدت با شیعیان اهل بیت بنای دشمنی گذاشته و از هر اقدامی علیه آنان فروگذار نمی‌کنند.
سنی سلفی؛ افرادی هستند که ادعای پیروی از پیشینیان صالح و یا صحابه و تابعین را دارند.
ابن تیمیه مذهب سلفی‌گری را در قرن هفتم احیا کرد و آتش اختلاف را میان جهان اسلام شعله‌ور ساخت. پس از وی، شاگردش ابن قیم برای زنده نگاه داشتن این اندیشه بسیار کوشید.
«سلف» در لغت به معنای «پیشین» و «گذشته» است. سلف، اصلی است که بر تقدم و سبقت دلالت دارد. پس سلف کسانی هستند که در گذشته بوده‌اند.[1] «سَلَفُ الرجل»؛ یعنی «پدران گذشته مَرد».[2]
با توجه به این تعاریف، سلف معنایی نسبی دارد؛ هر زمانی، سلفِ زمان آینده خود است و در برابر آن، «خَلَف» قرار دارد؛ به عبارت دیگر، ما نسبت به آیندگان، «سلف» و نسبت به گذشتگان «خلف» شمرده می‌شویم.[3]
معنای متداول سلف نزد عموم مسلمانان، همان معنایی است که از ظاهر این لفظ استفاده می‌شود و هنگامی که «صالح» به آن اضافه گردد، به معنای گذشتگانی است که برای آیندگان مایه افتخار و سربلندی بوده‌اند. از این منظر، پیشینیان به سبب انتقال معارف اسلامی به نسل‌های بعدی و مجاهدت‌هایی که برای حفظ کیان دین متحمل شده‌اند، دارای ارزش و احترامند. البته بی‌شک نزدیکی به عصر بعثت نیز به سبب قداست پیامبر گرامی اسلام(ص)، خود عاملی برای احترام و عظمت گذشتگان شده است.
برخلاف ناصبی‌گری، سلفی‌گری در قرنهای اولیه بعد از اسلام وجود نداشته و این معنا در بدعتی ریشه دارد که ابن تیمیه در قرن هفتم ایجاد کرد. وی برخلاف گذشتگان به مفهوم‌پردازی واژه «سلف» پرداخت و آن‌را در معنایی به‌کار برد که تا آن زمان، اندیشمندان اسلامی چنین معنایی را درباره سلف اراده نکرده بودند. مهم‌ترین بدعتی که ابن تیمیه و سپس سلفیان پس از او بنیان نهادند، گسترش منابع تشریع به صحابه، تابعین و تابعین تابعین بود.
ابن تیمیه گفته است: «سلف، کسانی هستند که در سه قرن اول اسلام زندگی می‌کردند و دارای تمامی فضایل بودند و آنان برای حل هر مشکلی، شایسته‌تر از سایرین هستند».[4]
وی سپس توصیه می‌کند: «بر شما باد به آثار سلف. آنان آنچه را موجب شفا و کفایت است، آوردهاند و پس از آنها کسی چیزی که آنان ندانند، نیاورده است».[5]
درباره بعضی از معتقدات فرقه وهابیت سلفی نمایه «عقاید وهابیت»، سؤال 1480 را مطالعه کنید.
پی نوشت:
[1]. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج 3، ص 95، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404ق.
[2]. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج 4، ص 1376، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1376ق.
[3]. همان.
[4]. ابن تیمیه حرانی، أحمد بن عبد الحلیم، مجموع الفتاوى، ج 4، ص 157 – 158، مدینه، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، 1416ق.
[5]. همان.