کلیسای سنت استپانوس-St. Stepanous

کلیسای سنت استپانوس آذربایجان شرقی بعد از قره کلیسا (در آذربایجان غربی)، مهم‌ترین کلیسای ارامنه کشور می‌باشد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این کلیسا که به نام کلیسای دره شام نیز نامیده می‌شود، در 26 کیلومتری غرب جلفا در محلی به نام قریه قزل وانک (صومعه قرمز) در نزدیکی روستای دره شام از دهستان ارس شهرستان ماکو قرار دارد. کلیه دیوارهای خارجی، بام، ساق گنبد، گنبد، ستون‌ها و برج ناقوس کلیسا با سنگ‌های سفید و صورتی رنگ تراشیده شده ساخته‌اند. نمای خارجی آن دارای نقوش و طاق‌نماهایی است که به وسیله ستون از هم جدا می‌شوند. معماری و تزئینات داخل کلیسا از شاهکارهای سده‌های هشتم و نهم میلادی به شمار می‌رود.

در حریم کلیسای سنت استپانوس سه کلیسا در منطقه دره شام وجود دارد. روستاهای دره شام تا دوره صفویه فعال بودند و ارمنیان در این روستاها کشاورزی و دامپروری می‌کردند اما پس از کوچ ایشان به داخل فلات ایران به وسیله شاه عباس صفوی، روستاهای دره شام خالی از سکنه شد. این سه کلیسا عبارتند از کلیسای مردم مقدس، کلیسای گودرک مقدس و کلیسای چوپان.

استپانوس مقدس یکی از 7 نفری است که مراسم تحلیف وی به وسیله حواریون حضرت عیسی مسیح (ع) انجام گرفت و از مبلغان مسیحیت شد. یهودیان اورشلیم به او تهمت زدند و به جرم اظهار سخنانی برخلاف شریعت یهود، استپانوس را دستگیر کرده و در روز 26 دسامبر سال 36 میلادی سنگسار کردند.

از آنجا که این مکان مقدس در منطقه‌ای سرسبز و ییلاقی قرار دارد، در ایام تعطیل و فصول گرم سال، پذیرای شمار زیادی از گردشگران داخلی و خارجی می‌باشد. 

Cathedral Church of St. Astpanvs Eastern Azerbaijan ( in the West ) , the Armenian Church in the country and has been registered on UNESCO World Heritage List .The church called the Church of the Valley Dinner , 26 km West of Julfa in the local village called trout Cathedral ( Red Monastery ) near the village of the district Aras Valley Dinner is Maku city .All exterior walls , roof , legs dome , domes , columns and belfry with white and pink stones have been carved .Its exterior is decorated and Taqnmahayy separated by columns , architecture and decoration of the church of the eighth and ninth centuries considered masterpieces .Privacy St. Stepanous Tuesday evening in the church in the valley , the valley villages dinner were active until the Safavid period and Armenians lived in the village of   Agriculture and Animal Husbandry But after their migration to the Iranian plateau by Shah Abbas, dinner valley villages were deserted , the three churches are the Church of the Holy Church and the Church of the Holy Gowdark shepherd .Stepanous Holy One who is 7 , he was sworn in by the apostles of Jesus Christ took place and the Christian missionaries came .Trump said he went to Jerusalem to Jews and to the mass audience , unlike Judaism , Stepanous arrested on 26 December in the year 36 AD stoned .Because this is a sacred place in the region is lush and summer , holidays and summer , is home to a large number of domestic and foreign tourists .