سیر تحول اندیشه سیاسی درشرق باستان "ویلیام پیرویان"

(بگمان حقیر "آسور" صحیح تر از "آشور" است)

بخش اول: آسور (بین النهرین)

خلاصه فصل اول: سیر تحول در اندیشه سیاسی در آسورباستان

اسامی سرزمین!

*اولین ساکنان، کل سرزمین خود را "سرزمین ما" می خواندند

*عصر دولت شهرها: مردم به نام دولت شهر خود شناخته می شدند

*اواخر هزاره ی دوم ق.م:  هویت ملی آسوری

*سقوط امپراتوری آسور: تاسیس حکومت های محلی با نام های خاص

*نام های جدید جزئی از کل سرزمین آشور

آسورستان (Assyria)

یونانیان درعصر سلوکیان آسور باستان را به دو ناحیه تقسیم کردند(دو استان سلوکیان:آسورستان و سورستان):

1- سرزمین های شرق فرات: آسور بزرگ                                  

2- سرزمین های غرب فرات: آسور کوچک (سوریه syria)

متداولترین نام قرون اخیر: بین النهرین

*بین النهرین جنبه ی روایی دارد!

*مترجمان یونانی تورات: بین النهرین موطن ابراهیم(ع) ("حران" بین دجله و فرات)

فرات:

*بزرگترین رودخانه ی آسیای غربی

*3600 کیلومتر

دو سرچشمه:

*فرات غربی(قراسو): ارتفاعات دشت ارزن الروم(ارز روم) 450 کیلومتر

*فرات شرقی(مرادسو): ارتفاعات  شمالی دریاچه وان.650 کیلومتر

دجله:

*از دامنه های جنوبی سلسله جبال توروس در شرق ترکیه سرچشمه می گیرد

*عبور از استان های: دیاربکر ، سعرت ماردین(در ترکیه) و موصل،اربیل،بغداد و کوت العماره (درعراق)

*ظاهرا مسیر دجله از دوره ی خلفای عباسی تغییر کرده

*طول دجله 1850 کیلومتر

بین النهرین به ناحیه ی آسوربزرگ اطلاق می شود اما:

*مرز شمالی سرزمین خیالی بین النهرین دقیقا مشخص نیست

*مرز غربی به علت تغییر مسیر فرات مرز دقیقی نیست

*دجله هم در جنوب بغداد تغییر مسیر می دهد

*مرز جنوبی به علت به هم پیوستن دو رودخانه در ناحیه ی "قرنه" نامشخص است

*نینوا پایتخت آسور در شرق دجله  و شهر ماری(محل تکون فرهنگ و تمدن آسوری) در غرب فرات یعنی خارج از محدوده بین النهرین هستند

*تمدن و فرهنگ امپراتوری آسور تحت همین نام بررسی می شود

*تدوین تاریخ آسور همراه با انحرافات

*آسور شناسان آلمانی با کشف بابل، به جای آسور، نام بابل را بکار بردند،

*سرزمین آسور شمالی کوهستانی و مرتفع  و جنوب جلگه ای خاک رسی دارد

*ادوارد هیگنز(Edvard Hincks): خطوط میخی ابداع ساکنان اولیه ی جنوب آسور

*جولیوس اوپرت در سال 1869 چیشنهاد کرد که جنوب آسور، سومر نامیده شود که رد شد

*ارچیبالد هنری یاس(Archibald Henry sayce) اشاراتی به واژه ی سومر داشت

*در ابتدا این واژه به دو املای (سومریان و شومریان) ثبت می شد.

*لئونارد وولی: پس از اکتشافات او، واژه ی سومر رواج یافت و جنوب آسور پس از 5000 سال با این نام عاریه ای خوانده شد.

*ساموئیل نوح کرایمر (Samuel Noah Kramer) در تحمیل و ترویج این نام کوشید.

*امروزه لفظ سومر و سومریان جا افتاده است.

تاریخ آسور:

*از دوران چهارم زمین شناسی آغاز می شود (پلستوس یا پلستوسن – Pleistos,Pleistosn)

*این دوره جمعا نیم میلیون سال تخمین زده شده.

دو مشخصه ی دوران پلستوسن:

1- آغاز یخبندان در 600 هزار سال ق.م

2- وجود شبه انسان در اوایل این دوره (پرامیدها/Primats. و انتروپوئیدهای عالی) و نابود شدن آنها توسط انسان اندیشمند در اواخر این دوره.

سه انقلاب بزرگ در حیات انسان متفکر:

*ساخت ابزار سنگی (برای بقای خویش)

*اسکان در محل ثابت(تامین نیازها در محیط اطراف)

*اختراع خط و کتابت (ورود به عصر تمدن)

گذشته، تحول و تکامل آسور:

*در اعصار یخبندان خبری از یخ در آسور نبوده است بلکه به علت باران های سیل آسا زیر آب قرار داشت.  مدیترانه به خلیج فارس متصل بود.

*اولین انسان ها در نقطه ای از شمالی ترین ناحیه ی مرتفع آسور مستقر شده اند

*این انسانها از گروه نئاندرتال/ Neandertal (به نام غاری در آلمان که کاسه ی سر این نوع انسان به سال 1856در آن پیدا شد)

*تکامل انسان نئاندرتال به انسان متفکر

*تبدیل انسان هوشمند به انسان گرومانیون/ Gromagnion (به نام غاری در نزدیکی دهکده ی گرومانیون در جنوب فرانسه که کاسه ی سر این نوع انسان به سال 1868 در آن پیدا شد)

*در حفاری ها اشیاء و ابزار 120 هزارسال ق.م به دست آمده است

*انسانهای این دوره غارنشین بودند و با شکار تغذیه می کردند

* وجود هنر و مهارت در ساخت ابزار در 10 هزارسال ق.م  دلیل تحول عظیم فکری انسانهاست.

*سرازیر شدن انسان ها به طرف سرزمین ای پست با پایین رفتن سطح آب(به علت محدود بودن در مسکن و شکار)

*کشف سرزمین ها ی جدید در تعقیب شکار

*تمایل به استفاده از زمین های همواردر عصر اسکان و روی آوردن به کشاورزی(به علت امکان بسیار بیشتر برای اسکان و کشاورزی)

*سرتاسر آسور، مسکن نوادگان غارنشینان شد!

*حفاری های برایدوود در سال 1951-1948 (در حوالی پایتخت اولیه ی آسور و شهر آسور.)

* کشف مجتمع هایی از خانه های مربع شکل و وسایل و ابزار(در اصطلاح باستان شناسی به مجموع آنها  فرهنگ می گویند.)

*متعلق به 4750 ق.م - 6750 ق.م – 8000 ق.م

*شانزدهمین حکمران این ناحیه به نام اوشپیا (Uspia) مدعی ساختن اولین معبد تمام سنگی برای خدای خود آشر یا آشور است

انسان سرزمین آسور:

*مرحله ی ابزار سازی در 180 تا 120 هزارسال ق.م

*امکان تهیه ی غذا از محل ثابت، اسکان و بوجود آمدن تشکل ها در 8 تا 9 هزارسال ق.م

فرایند تمدنی :

*تکامل تشکل ها به روستاها

*ابتنائ ساختار اجتماعی روستا بر اصول تکامل خانواده و مردسالاری

*"شبان" نام سرپرست مردم بود

*با توسعه ی روستاها بمرور شبان جای خود را به شیخ داد که اخیارات بیشتر و کم و بیش اقتدار داشت.

*در اواخر این دوره آیین تولد یافت و خدایان وارد زندگی مردم شدند و معبد ساخته شد.

*تکامل روستاها به شهر و ظهوراندیشه سیاسی

*با تجمع مردم در اطراف معبد، تبدیل روستا به شهر صورت گرفت.

*آیین و خدایان، عامل شکل گیری و تولد اندیشه سیاسی یا نظام سیاسی در آسور باستان.(اصولا تفکر و اندیشه در آسور با آیین آغاز شد و فلسفه و اندیشه سیاسی از آن منشعب شد)

 

فرهنگ در تعقل جدید: آمیزه ای از تفکر واندیشه سیاسی، اجتماعی، آیینی و آثار و اعمال و رفتارهای مربوط به آنهاست.

 

*اعمال، رفتارها، واکنش ها و فعالیت های انسان در این جوامع زاییده ی نظام فکری عامه ی مردم است.

 

*حائل بودن زمان بین پژوهشگر و واقعیت، مانع تفکیک و طبقه بندی رشته های متعدد تفکر، در جوامع اولیه و باستانی است.

 

*آنچه از آن جوامع باستانی مانده بسیار اندک است بنابراین پی بردن به سرچشمه ی تحول، تطور و تکامل اندیشه آنها نیازمند عوامل دیگری از کلیه عناصر مادی ومعنوی است.

 

برای شناخت اندیشه سیاسی در آسور باستان باید :

*متون موجود در کلیه ی رشته ها و زمینه ها را بررسی کرد

*بنیادهای اجتماعی و افتصادی و ساختار آنها را مد نظر داشت

*به وقایع و حوادث تاریخی توجه کرد چون تحولات و تغییرات محصول اندیشه اند.

 

مجیدهادی