گاه واژه هایی بین مردم رایج می شود که معادل علمی دقیق ندارد، ولی رایج شده است و مرتب به کار برده می شود. دیابت عصبی یکی از این موارد است؛ واقعیت این است که از نظر علم پزشکی واژه ای به این نام وجود ندارد، ولی به دلیل کاربرد زیاد بین مردم سعی خواهیم کرد در این مطلب معادل علمی دیابت عصبی را شرح دهیم.
وقتی قند خون یک فرد، حداقل دو بار در حالت ناشتا از ۱۲۶ بالاتر باشد یا بعد از خوردن غذا از ۲۰۰ بالاتر رود به دیابت مبتلاست. اما هم افراد دیابتی و هم افراد سالم (غیر دیابتی) وقتی تحت فشارهای عصبی قرار گیرند، قند خونشان بالاتر می رود و وقتی آرام باشند اندکی بهبود پیدا می کنند. علت این موضوع مشخص است؛ هورمون های استرس که سردسته آنها آدرنالین و نورآدرنالین است هنگام تنش عصبی، وارد خون می شود. این هورمون ها قند خون را از ذخایر بدن آزاد می کنند و از طرفی با ایجاد مقاومت نسبت به انسولین جلوی مصرف قند از سوی سلول های عمومی بدن را می گیرد تا این قند به مصرف مغز که بی نیاز از انسولین می تواند از قند بهره مند شود، برسد؛ البته حین استرس هورمون های دیگری مثل گلوکاگون، هورمون رشد و کورتیزول نیز ترشح می شود که آنها هم با ساز و کاری مشابه موجب افزایش قند می شود.
بالا رفتن قند حین استرس در واقع مکانیسم تدافعی بدن است که مغز را با جریان بالای قند تغذیه کند تا فرد بتواند بخوبی بر استرس فائق آید.
انواع استرس هایی که می توانم مثال بزنم شامل ازدواج، طلاق، دوری ناگهانی از فرزند یا پدر و مادر و استرس های جسمی مثل بیماری های شدید، بلوغ و تصادفات است. از استرس های بسیار رایج دیگر در پزشکی انواع جراحی های سبک و سنگین است. جراحی های کوچک دندان و لثه، انواع جراحی های کوچک که در مطب انجام می شود و جراحی های بزرگ که با بیهوشی همراه است، همه می تواند استرس های بسیار شدیدی به فرد وارد کند و با مکانیسم های گفته شده قند خون را به بالاترین حد ممکن برساند.
به این ترتیب بیماران دیابتی حین استرس دچار قند خون خیلی بالا می شوند. گاهی هم فرد دچار دیابت ملایم است یا دچار پره دیابت یا دیابت مخفی است، ولی حین استرس قند خونش بالا می رود و تازه متوجه بیماری خود می شود. اینها شرایطی است که مردم به آن دیابت عصبی می گویند. گر چه ممکن است بعد از استرس بیمار دوباره قند خون طبیعی پیدا کند، اما باید دانست که در بیشتر این موارد به هر حال بیمار دچار دیابت شده است یا بزودی مبتلا خواهد شد. در این موارد نیز باید دیابت درمان شود، زیرا انواع استرس ها در زندگی روزمره وجود دارد و این افراد مکرر دچار بالا رفتن قند خون می شوند و نیازمند اتخاذ روش های درمانی هستند.