تعزیه و شبیه خوانی در ماه محرم

سرزمین پهناور و عزیز ایران با همه تنوع اقلیمی، قومی و گویش ها، دارای اشتراکات فرهنگی زیادی است. بسیاری از آداب و رسوم و علایق مذهبی و ملی در سراسر کشور با کمی تفاوت در ظاهر با علاقه و شور توسط ساکنان این سرزمین دنبال می شود.

در استان های مختلف از شمالی ترین شهرهای خراسان و آذربایجان تا جنوبی ترین شهرهای سیستان و اهواز از پهنه کویر تا حاشیه های زاگرس و البرز و از دریای خزر تا خلیج فارس در ایام محرم، تعزیه برگزار می شود. نسخه های اشعار این نمایش مذهبی اثرگذار در سراسر کشور تفاوت کمی با هم دارند. شخصیت و ادبیات قیام حسینی باعث شده است در تمامی شهرها و ادبیات مورد توجه قرار گرفته و جاودانه تاریخ شود.

مردم از اول ماه محرم همه ساله به مناسبت سالروز این واقعه، در شهرها و روستاهای ایران، مساجد و تکایا را با قالی و قالیچه آذین می بندند و دیوارها و منبر را سیاه پوش می کنند و علم حسینی را که عبارت است، از پنجه آهنین یا برنجی، سر چوب راست چهارمتری نصب می نمایند و روی چوب را با پارچه ها و دستمال های ابریشمی به رنگ های سبز و مشکی و زرد و آبی آرایش می دهند، به طوری که دستمال ها و شال ها دور تا دور چوب بسته و آویز می شود، آن علم را از روز اول ماه محرم در وسط مسجد یا تکیه برپا می سازند.ترتیب مراسم عزاداری، در دهه محرم در قدیم بدین ترتیب بود که؛ مرد و زن شب ها در مساجد و تکایا جمع می شدند، یکی نوحه خوانی می کرد و عده ای به آهنگ صدای نوحه خوان سینه می زدند و از شب هفتم محرم، دسته گردانی هم آغاز می شد.

یعنی دسته های سینه زنی و زنجیر زنی از مسجدی به مسجد دیگر راه می افتادند در جلو دسته های سینه زنی و زنجیرزنی طوق و علم هم حرکت می دادند. طوق، عماری است که آن را با روپوش و پارچه های فاخر زینت می کردند و چهار نفر از نیرومندترین افراد دسته چهار پایه آن را به دوش گذاشته راه می افتادند.

این مراسم مذهبی در سراسر ایران اجرا می شود. ولی در تهران و (تکیه دولت)، مشهد و شهرهای مذهبی با شکوه و جلال بیشتری برگزار می شود. در قدیم تعزیه خوانی در دولت تکیه دارای آداب خاصی بود که یکی از آنها حرکت علم شاه در سوم محرم بود. این علم پنجه بزرگی از زرناب بر سرش نصب بود همراه با علم از روز هفتم دسته های سینه زنی و زنجیرزنی در شهر به گردش در می آمد و شب ها با مشعل و شیپور و موزیک و شور و هیجانی برپا می شد.شبیه خوانی در تهران و همه شهرهای کشور از روزهای اول محرم و هر روز با یک موضوع، شروع می شد که در این سال ها با شور و علاقه بیشتری و به خصوص با حضور معنوی جمع کثیری از مردم برگزار می شود.

تا چند سال قبل شبیه خوانی از هفتم محرم در میادین و صحن حیاط حسینیه ها و تکایا در شهرستان ها معمول بود، شبیه خوان ها که مخصوص این کار تعلیم یافته بودند با طبل. شیپور و کرنا در محل تعیین شده کار خود را آغاز می کردند. در میدان و محوطه ای که شبیه خوانی برگزار می شد، مردان و جوانان در یک طرف و زنان و دختران در سمت دیگر به تدریج جمع می شدند و به تماشا می ایستادند.یک نفر از معمرین محلی مأموریت راهنمایی مردم و حفظ نظم محیط شبیه خوانی را به عهده می گرفت.

شبیه خوان ها هر روز یکی از وقایع کربلا را نشان می دادند و شبیه خوانی مربوط به آن را اجرا می کردند؛ بازیگرها، نقش خود را که با شعر نوشته شده بود از روی نسخه ای که در دست داشتند به آواز می خواندند. شبیه عبدا... بن حسن که در دامن حضرت شاه شهیدان (امام حسین (ع)) به درجه شهادت رسیده و دست قطع شده خود را به دست دیگر گرفته است.

در سؤال و جواب هم رعایت تناسب آوازها با یکدیگر می شد، مثلا اگر امام یا عباس سؤال و جوابی داشت و امام شور می خواند، عباس هم باید جواب خود را در زمینه شور بدهد، فقط مخالف خوان ها از سرلشگران و افراد و امراء و اتباع با صدای بلند و بدون تحریر، شعرهای خود را با آهنگ اشتلم و پرخاش اداء می کردند در جواب و سؤال با مظلومین هم همین رویه را داشتند و با وجود این اشعار مخالف خوان و مظلوم خوان هم در سؤال و جواب باید از حیث بحر و قافیه جور باشد، ولی تمام قافیه و بحر اشعار یک تعزیه ازغیر از موارد سؤال و جواب یکی نبود.

منبع: شبکه اینترنتی آفتاب

تعزیه هرمزگان، قابلیت مطرح شدن در سطح ایران و جهان را دارد

 

علیرضا درویش‌نژاد ضمن آرزوی توفیق برای هیئت رییسه جدید انجمن تعزیه و شبیه خوانی استان افزود: «هیئت رییسه پیشین انجمن با توجه به کمبودهای فراوان مالی و اعتباری توانستند با شناسایی مناسب ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها اقدامات مناسب زیر بنایی را ایجاد و به نتیجه مطلوب برسانند.»

وی بر حمایت جدی و همه جانبه از هنر دینی و به ویژه تعزیه خوانی تاکید کرد و اظهار داشت: «تعزیه علاوه بر زمینه‌ها و خواستگاه مذهبی و اعتقادی، از جنبه‌های بسیار غنی هنری و فرهنگی برخوردار است.»

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان اضافه کرد: «زبان هنر بهترین شیوه برای ترویج منش و سیره اهل بیت (س) است و حمایت از این هنر و اشاعه و ترویج آن از ضروریات است.»

علیرضا درویش‌نژاد وجود بیش از ۳۰۰ گروه تعزیه خوان در سراسر استان را به عنوان ظرفیتی عظیم و قابل اعتنا دانست و گفت: «با توجه به این ظرفیت و پتانسیل، در صورت حمایت مناسب و برنامه ریزی اصولی، تعزیه استان، قابلیت ارائه و معرفی شدن در سطح ملی و جهانی را دارد و رسیدن به اینجایگاه، هدف اصلی انجمن تعزیه و شبیه خوانی استان باید باشد.»

وی از انعقاد تفاهم نامه مشترک با انجمن تعزیه و شبیه خوانی استان هرمزگان خبر داد و افزود: «این تفاهم نامه، شامل موارد حمایتی، شناسایی آسیب‌ها، رفع شبهات، به روز کردن اجرای تعزیه‌ها، اصلاح نسخ، ساماندهی و ثبت گروه‌های تعزیه خوان استان، تجلیل از پیر غلامان و نو غلامان شبیه خوان و... است.»

در ادامه هیئت رییسه جدید انجمن به ریاست اسحاق ایرانمنش به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند و خواستار حمایت جدی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از حوزه تعزیه خوانی استان شدند.

در پایان علاوه بر تقدیم احکام هیئت رییسه جدید انجمن با اهدای لوح سپاس از زحمات و تلاش‌های عباس محمدی، رییس سابق انجمن تعزیه و شبیه خوانی هرمزگان تقدیر و تشکر شد.

منبع : سایت ایران تئاتر

شمال نیوز/سوگواره آینه داران خورشید در نوشهر اجرا شد

سرپرست حوزه هنری غرب مازندران از اجرای طرح دومین سوگواره آینه داران خورشید به مناسبت اربعین حسینی در شهرستان نوشهر خبر داد. به گزارش خبرنگار مهر، رستم کیاکجوری صبح پنجشنبه در حاشیه اجرای این طرح افزود: در راستای سوگواره آینه داران خورشید سه گروه تعزیه در مساجد شهرستان به اجرای برنامه می پردازند. وی با بیان اینکه این طرح که از سه شنبه شب اجرا شد گفت: مراسم تعزیه خوانی بمناسبت گرامیداشت اربعین حسینی با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره تبلیغات اسلامی، و هیئت امناء مسجد امام جعفر صادق (ع) در مکان مسجد فوق بعداز نماز مغرب و عشاء توسط گروه های تعزیه اجرا شد. وی گفت: گروه تعزیه حضرت عباس (ع) به سرپرستی ذاکر اهل بیت کربلایی شکراله فرخی که تعزیه حضرت مسلم را اجرا کردند و گروه تعزیه علمدار به سرپرستی ذاکر اهل بیت حاج حسن خواجوی نیا که تعزیه حضرت ابوالفضل (ع) را اجرا کردند. وی بیان داشت: روز پنجشنبه نیز گروه تعزیه موسی بن جعفر(ع) به سرپرستی ذاکر اهل بیت حاج شعبان رویانیان که تعزیه حضرت امام حسین (ع) را اجرا می کنند. کیاکجوری گفت: این سوگواره بعدازاجرای گروه موسی بن جعفر(ع) (مجلس تعزیه امام حسین (ع) ) با تقدیر از گروه برتر توسط حوزه هنری استان مازندران – نوشهر به پایان می رسد.