شرح: محوطه باستانی معصوم زاده که شاید همان چرمغان ذکر شده در متون تاریخی باشد، در بخش جنوبی شهر بجنورد قرار دارد و با توجه به اهمیت زیاد تاریخی و فرهنگی در سال1346به شماره 708 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. با توجه به توسعه دامنه ساخت و ساز شهری در این بخش و نیاز به تحدید محدودۀ عرصه و حریم اثر تا کنون سه نوبت گمانهزنی در تپه مصوم زاده انجام گرفته است. آثار به دست آمده از گمانهزنی در این سکونتگاه باستانی نشان میدهد تپه معصوم زاده طی چند صد سال از قرون اولیه اسلام تا پیش از دورۀ مغول مسکونی بوده است. متاسفانه به دلیل عدم توجه به عرصه و حریم تعیین شده برای تپه معصوم زاده توسط بخش مردمی و حتی ارگانهای دولتی امروزه بخش قابل توجهی از عرصۀ اثر از بین رفته و فقط حدود 8 هکتار از این محوطۀ باستانی بزرگ برجای مانده است.
1. نوبت دوم گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی معصوم زاده
باوجودیکه تپه معصوم زاده نخستین بار در سال 1355 توسط هیئتی به سرپرستی فائق توحیدی تعیین حریم و میله گذاری شده بود ولی نظر به تعدیهای انجام شده به حریم اثر و نامعلوم بودن حریم در ضلع شرقی و غربی تپه، باردیگر در پاییز سال 1370 هیئتی به سرپرستی رجبعلی لباف خانیکی در محوطه اقدام به گمانهزنی کرد. در این نوبت مجموعاً 14 گمانه کاوش شده که در هر یک آثار قابل توجهی از سکونت از قبیل دیوار خانهها، آجرفرش معابر، کوره یا اجاقهای پخت و انواع ظروف سفالی و شیشهای پیدا شد که در مجموع نشان دهندۀ استقراری با اهمیت بالا در محدودۀ زمانی قرون اولیه اسلام تا پایان قرن هفتم هجری است.
2. نوبت سوم گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم تپه معصوم زاده بجنورد توسعه روز افزون شهری و تصرف بخش قابل توجهی از عرصۀ تپه معصوم زاده توسط اشخاص حقیقی و ارگانهای دولتی در حدفاصل سالهای 1370 تا 1387 که محو شدن خطوط عرصه و حریم اثر را در پی داشت و از سوی دیگر تقاضاهای مکرر جهت انجام ساخت و ساز در بخشهای باقی مانده از تپه سازمان میراث فرهنگی را بر آن داشت تا با انجام گمانهزنی مجدد برای آخریب بار حدود و حریم این استقرار باستانی را مشخص سازد. از همینرو در تابستان 1387 هیئتی به سرپرستی امیرحسین قویدل مسئولیت تعیین عرصه اثر را بر عهده گرفت. این گمانه زنی علاوه بر مشخص ساختن حدود تپه باستانی دستاوردهای پژوهشی جالبی نیز در بر داشته است.
توکل واقعی به خدا چگونه است؟
در حدیثی از پیامبر (ص) ایشان حقیقت توکل را از زبان جبرئیل بیان می کنند:
«جبرئیل گفت توکل این است که بدانى مخلوق زیان و سودى نمىرساند و چیزى نمىدهد و چیزى نمىگیرد.»[۱]
انسان مومن، زندگی را صحنه آزمایش و ابتلایی می داند که هر مصیبتی نیز که به او می رسد، صرفا امتحانی است که از پیش تعیین شده است:
«ما أَصابَ مِنْ مُصیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فی أَنْفُسِکُمْ إِلاَّ فی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها؛[حدید/۲۲] هیچ مصیبتى به مال یا به جانتان نرسد مگر پیش از آنکه بیافرینیمش، در کتابى نوشته شده است.»
پس در مقابل مصیبت ها، به جای جزع و فزع، به واکنشی معقول می پردازد. چه برسد به اینکه قبل از رخ دادن اتفاق ناگواری بخواهد، جزع و فزع بکند و آرامش خود را به مخاطره بیندازد!
از سویی نیز انسان مومن، دلش متوجه سرپرستی خدای متعال است. سرپرستی که در علم، قدرت و خیرخواهی، بی همتا است:
«اللَّهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنینَ؛[آل عمران/۶۸] خدا یاور مؤمنان است.»
و کسی که به چنین سرپرستی روی آورده، جایی برای استرس و اضطراب باقی نگذاشته است. و دلش متوجه غم و اندوه نمی شود. و توکل نیز چیزی جز دل بستن به همین سرپرست عالی نیست که برای انسان در تمام امور کافی است:
«أَ لَیْسَ اللَّهُ بِکافٍ عَبْدَهُ؛[زمر/۳۶] آیا خدا براى نگهدارى بندهاش کافى نیست؟»
نقطه مقابل توکل بر خدا، تکیه کردن بر غیر اوست؛ که با توحید منافات دارد و نشانه این است که شخص متوجه علت واقعی پدیده ها نیست. و نگاهش محدود بوده و نتوانسته عمق مسائل را در یابد.
برای تحقق توکل واقعی باید معرفت و شناخت و ایمان خود را به خداوند و علم و قدرت و رحمت او بیشتر نماییم و با اعمال نیک و شایسته ریشه درخت ایمان را عمیق و استوار نماییم و با چنین معرفت و ایمانی واگذاری کار به خدا و انتخاب او به وکالت در امور مختلف کار چندان سختی نخواهد بود و مشکل اصلی همان مسأله عدم شناخت درست و عمیق و نبود ایمان سرشار و نقش آفرین است.
انسان در زندگی روزمره وقتی از درایت و آگاهی و نیز امانت داری و توانایی و دلسوزی کسی آگاه باشد، به راحتی و بدون دغدغه خاطر او را وکیل خود می سازد و کارهایش را بدون نگرانی و اضطراب به او می سپارد. حال اگر با خداوند خوب آشنا گردد و از قدرت بی زوال و علم مطلق او آگاه گردد و بداند هیچ موجودی در عالم هستی برای انسان دلسوزتر از او نمی باشد و او جز خیر بنده اش را نمی خواهد، آیا چنین خدایی آن قدر شایستگی ندارد که انسان کارهایش و امور زندگی اش را به او بسپارد و آیا با چنین باور و اعتقادی اصلا جایی برای نگرانی و اضطراب و دلهره در زندگی انسان وجود دارد؟ اگر دلهره و اضطرابی هست ناشی از عدم شناخت و عدم ایمان درست به خداوند است.
بندگان مؤمن خداوند، چنان افق فکرشان بلند است که از تکیه بر مخلوقات ضعیف ناتوان هر قدر هم به ظاهر عظمت داشته باشند ابا دارند. آنها آب را از سرچشمه می گیرند و هر چه می خواهند و می طلبند از اقیانوس بی کران عالم هستی یعنی از ذات پاک پروردگار می طلبند. البته مفهوم توکل این نیست که انسان دست از تلاش و کوشش بردارد و به گوشه انزوا بخزد و بگوید تکیه گاه من خداست، بلکه مفهوم آن این است که با ارده ای قوی و بدون خلل، به پیش می رود و در انجام کارها، دچار اضطراب و دو دلی نمی شود.
علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: «دست یافتن به هدف و مقصد در این عالم (که عالم ماده است) احتیاج به اسبابى طبیعى و اسبابى روحى دارد، و چنان نیست که اسباب طبیعى تمام تاثیر را داشته باشد، پس اگر انسان بخواهد وارد در امرى شود که بسیار مورد اهتمام او است، و همه اسباب طبیعى آن را که آن امر نیازمند به آن اسباب است فراهم کند، و با این حال به هدف خود نرسد، قطعا اسباب روحى و معنوى (که گفتیم دخالت دارند) تمام نبوده، و همین تمام نبودن آن اسباب نگذاشته است که وى به هدف خود برسد، مثلا ارادهاش سست بوده، یا مىترسیده یا اندوه و غم مانعش شده یا شدت عمل و یا حرص و یا سفاهت به خرج داده یا سوء ظن داشته و یا چیز دیگرى از این قبیل مانع به هدف رسیدنش شده است، و یا چیز دیگرى از این قبیل مانع به هدف رسیدنش شده است، و این گونه امور بسیار مهم و عمومى است و اگر همین انسان در هنگام ورود در آن امر به خدا توکل کند در حقیقت به سببى متصل شده که شکستناپذیر است، سببى است فوق هر سبب دیگر، و در نتیجه تمسک به چنین سببى، ارادهاش نیز قوى مىشود، دیگر هیچ یک از اسباب ناسازگار روحى، بر اراده او غالب نمىآید و همین است موفقیت و سعادت.»[۲]
[۱]. بحار الأنوار، ج۶۶، ص: ۳۷۳.
[۲]. ترجمه تفسیر المیزان، ج۴، ص: ۱۰۱.
منبع : شهر سوال
این بقعه در شهرستان دشتی ، بخش کاکی ، ۴۰ کیلومتری غرب روستای شیخیان سلنجی و ۴۹ کیلومتری جنوب غربی خورموج مرکز شهرستان قرار گرفته است.
درباره نسب آن حضرت اقوال متفاوتی ذکرشده است,برخی او را همان محمد بن موسی معروف به سید میر محمد عابد می دانند واضح است که این قول نمی تواند صحیح باشد چرا که محمد بن موسی معروف به محمد عابد قبرش در شیراز و در جوار حرم مطهر احمد بن موسی معروف به شاهچراغ است .عده ای وی را نوه حضرت موسی بن جعفر(ع) می دانند؛و بالاخره بعضی گویند نسب وی به امام سجاد(ع) می رسد؛ دلیل این گروه آن است که در قدیم در منطقه دشتی به آن دسته از اولاد حضرت علی (ع) که از نسل امام سجاد(ع) بوده اند,شاهزاده می گفته اند. بنا به نقل مطلعین و معمرین محلی در قدیم جایی که اکنون روستای شیخیان، چاه حسین جمال، گزدراز و برید قرار دارد شهری بزرگ و آباد به نام ” شهر سو ” وجود داشته است .
تاریخچه بقعه، معماری ، امکانات قبر شاهزاده محمد تا مدتها رویش فقط یک گنبدچه بود تا اینکه یک قرن و اندی سال پیش مرحوم حاج عباس بن زایر حسین بن محمد از طایفه بردستانی های شیخیان که فردی متمکن و خیراندیش بود روی آن اتاقی احداث کرد. حاج علی اندرخور فرزند آن مرحوم جریان ساخت اتاق توسط پدرش را اینگونه بیان می کند:«پدرم که فردی مالدار و محب اهل بیت بود،شبی شاهزاده محمد که بقول پدرم سیدی نورانی و کوتاه قد بوده به خوابش می آید، آن بزرگوار به پدرم می فرماید :چرا اتاقی روی قبر من نمی سازی ؟ بعد از این خواب پدرم با همکاری دیگر دوستداران آل علی (ع) اتاقی سنگ و گچی و دارای گنبد و گلدسته به ابعاد ۷×۳ متر بر روی قبر شاهزاده محمد می سازد. در سالهای بعد با نذورات مردمی و به سرپرستی خادمین وقت به ترتیب اتاقی شش ضلع به مساحت ۲۸ متر مربع مشهور به «دالون» و اتاقی دیگر به ابعاد ۱۲×۴ متر معروف به پنج دری به اتاق اصلی افزوده می شود. چند سال قبل از انقلاب با هزینه حاج عبدالله دهقان از خیرین شیخیان و به سرپرستی مرحوم حاج سید خسرو حسینی آزاد ، اتاق قدیمی شاهزاده محمد تخریب و اتاق سنگ و گچی فعلی بنا می گردد.
این اتاق بر فرازش گنبدی از نوع ناری با دو گلدسته کوچک در اطراف بنا گشته است. در زیر گنبد قبری به طول ۸۰/۱ ، عرض۸۵ و ارتفاع ۹۵ سانتی متر قرار گرفته و بر روی آن ضریحی آلومینیومی نصب شده است. دیوارهای اتاق از داخل نازک کاری گچ و رنگ آمیزی شده,در اطراف ضریح شش شاه نشین به ابعاد وجود دارد که سقف همگی هلالی شکل و کفشان سیمانی و مفروش به قالی و موکت است . دارای دو در ورودی اصلی در جانب شرق و غرب و دو در فرعی در شمال و جنوب است. بقعه شاهزاده محمد دارای امکانات نسبتاً خوبی است که شامل فضای سبز ، پنج زائر سرا، آب انبار، چاه آب ،سرویس بهداشتی،آشپزخانه و وسائل آشپزی می باشد. متاسفانه جاده اش تاکنون خاکی ،پرپیچ و خم , و رفت و آمد در آن به هنگام زمستان و زمان بارندگی به سختی صورت می گیرد.
✍ http://www.gezderaz100.blogfa.com