نقد فیلم مستند " سینما فلسطین" ساخته تیم آشوب نوشته سعید عقیقی

سعید عقیقی

ملیت و ممنوعیت در جلب غمخواری

نقدی بر فیلم مستند «سینما فلسطین» ساخته تیم شوآب

 

 

برای بینندهٔ ناآشنا با سینمای فلسطین، فیلم به یک گنجینهٔ اطّلاعاتی دقیق می‌ماند که از دو تمهید مشهور و موثر، یعنی گفت‌و‌گو با مهم‌ترین فیلم سازان فلسطینی و تکه‌هایی از فیلم‌های آنان بهره گرفته است. طبعا در این نوع مستند، کلام مصاحبه شونده‌ها در دقایقی از فیلم‌ها حکم ِ گفتار متن را پیدا می‌کند و در عمل، به توضیح یک مفهوم کلی می‌پردازد که برش ِنمایش داده شدهٔ فیلم، تبلور ِ مختصر و مفید آن است. از این منظر، فیلم بر دو پایهٔ گفت‌و‌گو، و تکه‌های فیلم‌ها استوار است. فیلم با چهرهٔ الیا سلیمان (فیلم سازی که جایش در میان مصاحبه شوندگان خالی ست) در مشهور‌ترین ساخته‌اش یعنی خواست خدا آغاز می‌شود؛ صحنه‌ای معروف که در آن، تانک اسراییلی با هستهٔ میوهٔ پرتاب شده از اتومبیل منفجر می‌شود. ضربه‌ای مناسب که در آن، توجه بیننده به رخداد اصلی (مسالهٔ اصلی سینمای فلسطین) جلب می‌شود. اما در ادامه، این لحن به چیزی غیر از عصارهٔ سینمای فلسطین که در همین صحنه تبلور یافته، دست نمی‌یابد. بدین ترتیب، حرف‌های فیلم سازان برای کسی که فیلم‌ها را دیده، ارزش اسنادی بیش تری پیدا می‌کند. بخش نخست فیلم به خاطرات فیلم سازان از سینما می‌پردازد، و حرف‌های محمد بکری دربارهٔ ابو عبدالله، آپاراتچی خل وضع دورهٔ کودکی‌اش با تنها ژنراتور روستای بی‌برق که واسطهٔ ارتباط او با سینما بوده، کمابیش می‌تواند در هر جای دورافتادهٔ دیگر نیز رخ دهد. طبیعی ست که دیدن «بربادرفته» یا «زد» اثر کوستا گاوراس در ۱۵ سالگی ِ بکری، برای ما جذاب باشد، و حرف‌های صبحی الزبیدی دربارهٔ نخستین تجربهٔ فیلم دیدن‌اش، توجهی برباید. اما این ریتم و موقعیت به تدریج تکراری می‌شود. برش دادن حرف‌های او، به مستند «بلیت برای اورشلیم» ساختهٔ رشید مشعراوی و کوشش بچه‌ها برای راهیابی به سینما، تکرار دوبارهٔ حرف‌های او به زبانی دیگر است. وقتی حرف‌های مشابهی را از زبان نصری حَجّاج یا هانی ابو اسد می‌شنویم، احساس نمی‌کنیم که به چیزی تازه رسیده‌ایم. وسترنی که برای نخستین بار هانی ابو اسدِ چهار –پنج ساله را از ترس به زیر صندلی فرستاده، می‌توانست توسط فیلم ساز دیگری نیز دیده شده باشد. به همین دلیل است که فیلم به تدریج ارتباط خود را با بیننده‌اش از دست می‌دهد، و ایدهٔ «حضور فیلم سازان باهویّت» در طول فیلم، تبدیل می‌شود به حضور باری به هر جهت فیلم سازانی که ویژگی مشترکشان، ملیّتشان است. از این منظر، حرف موثر را نصری حجّاج می‌زند: «مادربزرگم در بچگی برایمان هزار و یک شب را تعریف می‌کرد. من شیفتهٔ شیوهٔ تعریف داستان‌هایش بودم. بعد که بزرگ‌تر شدم و کتاب را خواندم، فهمیدم که او در واقع قصه‌ها را نمی‌گفت؛ بلکه از تخیل‌اش هم به آن‌ها اضافه می‌کرد». اما این حرف‌ها که می‌توانست از طریق پیوند با فیلم‌های او، یا برش دادن به چهار صد ضربهٔ تروفو به فیلمی از توفیق ابو وائل (که می‌گوید بیشترین تاثیر را از او، برگمان و فاس بیندر یا کاساوتیس پذیرفته)، ردی از تحقیق دقیق فیلم ساز را نشان بدهد، بی‌هیچ ظرافتی به حرف‌های کارگردان بعدی برش می‌خورد. در حقیقت، آنچه سبب می‌شود به مرور از فیلم فاصله بگیریم، خطر حضور صورتک‌های سخنگوست؛‌‌ همان عاملی که سینمای مستند ایران را نیز تهدید می‌کند. وقتی حرف‌های چند شخصیت را بی‌هیچ ظرافت و ارتباط ارگانیک به هم پیوند می‌زنیم، نباید توقع داشته باشیم که بیننده لزوما آن‌ها را نادیده بگیرد و به چیزی به نام «کلیت فیلم مستند» در مفهوم موضوعیّت صرف توجه کند. این بحران وقتی عمیق‌تر می‌شود که با یک مستند بلند رو به رو باشیم. اینجاست که اهمیّت ریتم، بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. نکتهٔ مهم‌تر، مسالهٔ انتخاب فیلم هاست. به عنوان نمونه، نخستین صحنه‌هایی که از فیلم‌ها نمایش داده می‌شود، بیشترین اهمیت و تاثیر را دارد. اما وقتی صدای کارگردان فیلم نمک این دریا را بر صحنه‌هایی از فیلم‌اش می‌شنویم، چیزی بیش از حرف‌های او را در فیلم نمی‌بینیم و دوباره خطر پرکردن گفتار شخصیت با تصویر، به جای نمایش صورتک‌های سخنگو به عنوان نزدیک‌ترین راه برای ایجاد تنوع، ماهیت اثر را تهدید می‌کند. 
برگ برندهٔ فیلم، به گمانم برگ برندهٔ سینمای فلسطین و فیلم سازان‌اش نیز هست: به محض دیدن تصاویر اشغال، جنگ، مردان و زنان و کودکان، و عکس خیره کنندهٔ پدری که کودکی را به دست و دیگری را به دندان گرفته، با بخشی از فیلم، یعنی‌‌ همان نماهایی که نمایشگر این مصایب است، همراه می‌شویم. اما خطر جدی‌تر، این است که این تصویر‌ها نیز به دلیل تکرار، ارزش و اعتبار خود را از دست بدهند. حرف‌های عماد بُرنات و تکه‌های مستندش تحت عنوان پنج دوربین شکسته، ما را به نماهای پیش از عنوان بندی، یعنی ممانعت از فیلم برداری باز می‌گرداند. چیزی به نام ممنوعیت در فیلم هست که با نیمهٔ دوم فیلم یعنی جنگ و اشغال، پیوند خورده است. یکی از تصویرهای هیجان انگیز فیلم، که می‌توانست ایده‌های فوق العاده‌ای برای تکرار به عنوان لایت موتیف در فیلم پدید آورد، تکه‌هایی از همین فیلم است. چیزی که می‌توانست سینما فلسطین را به فیلمی ماندگار تبدیل کند، استفادهٔ ترکیبی از شیوه‌های فیلم سازی کارگردانانی ست که در فیلم حضور دارند. وقتی کارگردان چنین نمی‌کند، و سبک مشخصی را نیز در فیلم به کار نمی‌گیرد، به نظر نمی‌رسد که جز جلب غمخواری بیننده با رخدادهای تاریخی فیلم، کار دیگری از دست‌اش بربیاید. طبعا چنین موقعیتی برای یک فیلم هفتاد و هشت دقیقه‌ای، کافی به نظر نمی‌رسد. ممکن است از طریق تصویرهای تاریخی برای فیلمی متاثر شویم (چون موضعمان پیش از دیدن فیلم هم همین بوده است)، اما نمی‌تواند سبب خلق قالب زیبایی‌شناسانهٔ تازه‌ای شود. بااین حال، بینندهٔ ناآشنا بااین سینما، می‌تواند از طریق این فیلم، نام فیلم سازان‌اش را به یاد بسپارد و صحنه‌هایی از فیلم‌هاشان را تماشا کند.

برای عملی کردن دستاوردهای کنفرانس وحدت نیاز به خلوص نیت است/ دسیسه دشمنان اسلام عامل وضعیت فعلی فلسط

عضو شورای عالی مجمع تقریب در گفتگو با تنا:

برای عملی کردن دستاوردهای کنفرانس وحدت نیاز به خلوص نیت است/ دسیسه دشمنان اسلام عامل وضعیت فعلی فلسطین

تنا - اختصاصی

عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی مسئله فلسطین را یکی از سخت ترین و پیچیده ترین مسائل منطقه و جهان اسلام برشمرد و وضعیت کنونی این کشور را ناشی از دسیسه چینی دشمنان اسلام از دیرباز تاکنون توصیف کرد.

...

گفتگوی پدر و پسر درباب اقصی

گفت‌وگوی پدر و پسر درباب اقصی جاسم المطوع ترجمه:    خالد محمدی   اگر فرزندت از تو پرسید که چرا به قضیه‌ی فلسطین اهمیت می‌دهی و دائم پیگیر اخبار بیت المقدس هستی، چه پاسخی خواهی داد؟ به بە خواننده‌ی این نوشتار پیشنهاد می‌کنم خود را جای آن پدر بگذارد و به پاسخی که باید به فرزندش بدهد، بیندیشد.  اگر فرزندتان ۲۵ مورد بسیار مهم زیر را در مورد فلسطین و بیت المقدس بداند، دلیل اهمیت شما به این موضوع را به خوبی درک می‌کند.  و پیشنهاد می‌کنم این مقاله را همراه فرزندانتان بخوانید یا به واتساپ شخصیشان بفرستید تا از مسئلەی فلسطین که از مهم‌ترین امور زندگی هر مسلمان است، اطلاع یابند.  به فرزندتان بگویید: فلسطین خانەی انبیاء و پیامبران است؛ ابراهیم -علیه السلام- به آنجا هجرت نمود، لوط -علیه السلام- آن‌گاه که از عذاب خداوند بر قومش، نجات یافت به سرزمین فلسطین پناه آورد، داوود علیه السلام در فلسطین زندگی کرد و محراب‌اش را در آنجا بنا نهاد، سلیمان نبى جهان را در فلسطین -که پایتخت حکومت ش بود- اداره می‌کرد و داستان مشهورش با سپاه مورچه‌ها وقتی که گفت: (یَاأَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ)در دره‌ای که به نام دره مورچه‌ها رخ داد (که در کنار شهر عسقلان کنونی واقع شده است).  فلسطین محراب زکریاست  موسى علیه السلام از قوم‌اش خواست که وارد سرزمین مقدس فلسطین شوند (صفت مقدس را، او به فلسطین اضافه کرد که یعنی پاک از شرک).  در این سرزمین مبارک معجزه‌های فراوانی روی داد. از جمله ولادت مسیح -علیه السلام- از مادرش مریم که دختری بدون همسر بود؛ خداوند عیسی مسیح را قبل از اینکه بنی اسرائیل وی را به قتل برسانند، به آسمان برد. در این سرزمین مبارک، مریم علی‌ها السلام، بعد از ولادت عیسى؛ در بد‌ترین حالت ضعف یک زن، با تکان دادن تنه‌ی درخت خشکیده خرما بر سرش فرو می‌ریخت.  از نشانه‌های قیامت در این زمین، ظهور حضرت عیسی در «مناره‌ی سفید» و کشتن مسیح دجال در «باب اللد» فلسطین که سرزمین محشر است و یاجوج و ماجوج در آنجا کشته می‌شوند.  قصه‌های بسیار دیگری هم چون ماجرای «طالوت و جالوت» در آن رخ داده است.  فرزندم گفت: از ارتباط پیامبر صلى الله علیه و سلّم با فلسطین و قدس چه می‌دانید؟ گفتم:‌ای فرزندم، در ابتدای وجوب نماز، بیت المقدس قبله‌ی مسلمانان بود؛ بعد از هجرت پیامبر به مدینه، جبرییل در حالی که رسول الله نماز می‌گزارد، بر او نازل شد و امر کرد که مسیر قبله‌اش را از بیت المقدس به مکه مکرمه تغییر دهد؛ بنابراین مسجدی که پیامبر در آن نماز می‌خواند؟ «ذو القبلتین» نامیده شد.  آن زمان که پیامبر ما -علیه الصلاة والسلام-، به آسمان عروج کرد و دیداری با خدا داشت، گذرگاه اول‌اش از مکه قبل از عروج به آسمان بود و به این خاطر که بیت المقدس مقر پیامبران بود، به امامت محمد صلی الله علیه وسلم، پیامبران در آنجا نماز خواندند. ابوذر غفاری از پیامبر پرسید: «کدام مسجد اول در زمین بنا شد؟ فرمود: مسجد الحرام. ابوذر پرسید: بعد از مسجد الحرام؟ پیامبر فرمود: مسجد الاقصى.  ابوذر می‌گوید پرسیدم: چقدر فاصله زمانی میان بنای هر دو بود؟ فرمود: چهل سال.»  ای فرزندم: آیا می‌دانی ابوبکر صدیق -رضى الله عنه- با وجود مشغولیت‌اش در مبارزه با دین گریزان شبه جزیره عرب و آماده سازی ارتش برای مبارزه با مرتدان جزیره، با اینکه به شدت به نیرو نیاز داشت، لشکرکشی سپاه اسامه به شام به امر پیامبر را لغو نکرد!  آیا می‌دانی که در عصر طلایی فتوحات اسلامی، عمر بن الخطاب -رضی الله عنه- هیچ‌گاه برای برگزاری جشن فتوحات، از مدینه خارج نشد؛ اما با فتح فلسطین خود به آنجا رفت، در صلح آنجا را فتح کرد و در آن نماز خواند و کلید‌های سرزمین را از رومیان گرفت تا مسیحیان از ظلمشان نجات دهد. هیچگاه از مدینه نشده بود برای جشن گرفتن فتوحات اسلامی الا فلسطین. زمانی که به تصرف مسلمانان در آمد به آنجا رفت وفتح قلسطین را جشن گرفت. سپس بار دگر صلاح الدین ایوبی کوردی ان جا را در روز تاریخی ۲۷ رجب سال ۵۸۳ هجری -مصادف با روز معراج پیامبر به آسمان- فتح کرد. این رخداد عجیبی ست، شاید خداوند بازگشت سرزمین قدس به یاران‌اش را در چنین روزی آسان گردانیده باشد.  پسرم گفت: چرا به این مکان «بیت المقدس» می‌گویند؟  گفتم: تا قبل از نزول قرآن، نامش «بیت المقدس» بود اما بعد، قرآن آن را «مسجد الاقصی» نامید. حدود ۵۰۰۰ نفر از صحابه‌ی کرام، در راه فتح بیت المقدس و آزادسازی‌اش از ظلم رومی‌ها، شهید شدند. پسرم گفت: بنابراین باید اهمیت مسجد الأقصى و سرزمین شام، مثل اهمیت مکه و مدینه باشد؛ اینطور نیست پدر؟  گفتم: بله پسرم، خداوند تبازک و تعالی، در کلام مبارکش ارتباط آن‌ها را با یکدیگر نشان می‌دهد و می‌فرماید: (وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ (1) وَطُورِ سِینِینَ (2) وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ)  ابن عباس رضى الله عنه گفته: التین به سرزمین شام، الزیتون به فلسطین، طور سینین به کوهی در مصر که خداوند آنجا با موسی علیه السلام سخن گفت و البلد الأمین به مکه‌ی مکرمه اشاره دارد.  خداوند در آیه‌ی شریفه‌ای می‌فرماید: (وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ) که در یکی از تفاسیر آمده که امت محمد وارث سرزمین مقدس است.  پسرم گفت: اکنون اهمیت فلسطین و مسجد الأقصى را دریافتم و تا جایی که می‌دانم نماز در آنجا پانصد برابر اجر دارد؛ درست است پدر؟  گفتم: بله پسرم. فلسطین و مردمش را در دعایت فراموش نکن.

منبع : islahweb

بصیرت

بیانات رهبر معظم انقلاب

... بسیار لازم است، روشنگرى نسبت به نقش سیاستهاى استکبارى آمریکا و انگلیس است. باید روشنگرى کرد؛ باید دنیاى اسلام همه بدانند که نقش سیاستهاى آمریکا در این میان چیست؛ نقش سرویس‌هاى جاسوسى آمریکا و انگلیس و رژیم صهیونیستى در این احیاء جریان فتنه‌ى تکفیرى چیست؛ این را باید همه بدانند. همه باید بدانند که اینها دارند براى آنها کار میکنند؛ نقشه از آنها است، پشتیبانى از آنها است، ارائه‌ى طریق از آنها است، پول هم از دست‌نشاندگان آنها [یعنى] حکومتهاى منطقه است که پولش را میدهند، این بیچاره‌ها را بدبخت میکنند و دنیاى اسلام را دچار این مشکل میکنند. این هم یک کار لازم دیگرى است که بایستى انجام بگیرد.
 کار سوّمى که حتماً باید انجام بگیرد، اهتمام به قضیّه‌ى فلسطین است. نگذارید قضیّه‌ى فلسطین و قدس شریف و مسئله‌ى مسجدالاقصى به دست فراموشى سپرده بشود؛ آنها این را می خواهند...۱۳۹۳/۰۹/۰۴

ساوه نقد : اول شهادت رسول اکرم و امام حسن و علی بن موسی الرضا را به تمام شما شهروندان ساوجی تسلیت عرض می کنم.

اگر روزگاری امام حسن علیه السلام تنها بود یکی از دلایل ، وجود فضای خبری مصموم که از طرف معاویه طراحی شده بود.

مواظب باشیم خبرگزاری هایی مانند بی بی سی هدایت کنند افکار ما و افکار خانواده ما نشود.

بصیرت

بیانات رهبر معظم انقلاب

... بسیار لازم است، روشنگرى نسبت به نقش سیاستهاى استکبارى آمریکا و انگلیس است. باید روشنگرى کرد؛ باید دنیاى اسلام همه بدانند که نقش سیاستهاى آمریکا در این میان چیست؛ نقش سرویس‌هاى جاسوسى آمریکا و انگلیس و رژیم صهیونیستى در این احیاء جریان فتنه‌ى تکفیرى چیست؛ این را باید همه بدانند. همه باید بدانند که اینها دارند براى آنها کار میکنند؛ نقشه از آنها است، پشتیبانى از آنها است، ارائه‌ى طریق از آنها است، پول هم از دست‌نشاندگان آنها [یعنى] حکومتهاى منطقه است که پولش را میدهند، این بیچاره‌ها را بدبخت میکنند و دنیاى اسلام را دچار این مشکل میکنند. این هم یک کار لازم دیگرى است که بایستى انجام بگیرد.
 کار سوّمى که حتماً باید انجام بگیرد، اهتمام به قضیّه‌ى فلسطین است. نگذارید قضیّه‌ى فلسطین و قدس شریف و مسئله‌ى مسجدالاقصى به دست فراموشى سپرده بشود؛ آنها این را می خواهند...۱۳۹۳/۰۹/۰۴

ساوه نقد : اول شهادت رسول اکرم و امام حسن و علی بن موسی الرضا را به تمام شما شهروندان ساوجی تسلیت عرض می کنم.

اگر روزگاری امام حسن علیه السلام تنها بود یکی از دلایل ، وجود فضای خبری مصموم که از طرف معاویه طراحی شده بود.

مواظب باشیم خبرگزاری هایی مانند بی بی سی هدایت کنند افکار ما و افکار خانواده ما نشود.