دومین کارگاه

به نام خدا 

دومین جلسه انجمن علمی حقوق در تاریخ 26/9/1393 در ساعت9:45 در ساختمان آموزشی دانشگاه پیام نور برگزار شد و ضمن این جلسه مبحث سقوط تعهدات توسط سر کار خانم بابایی در حضور جمعی از دانشجویان و استاد ارجمند جناب آقای لایقمند ارائه گردید . 

حاضرین جلسه : 

جناب آقای نجفی ، خانم ها مراد نژاد ، مریدی ، کرمی ، شب خیز ، بابایی ، اکبری  

خلاصه صورت جلسه  

سقوط تعهدات  

تعهدات به وسیله یکی از موارد زیر ساقط می شود  

1-به وسیله وفا به عهد  

2-به وسیله اقاله  

3-به وسیله ابرا  

4- به وسیله تبدیل تعهد  

5- به وسیله تهاتر 

6- به وسیله مالکیت ما فی الذمه  

وفای به عهد  

هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهذ در عدم تبرع است بنبراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مفروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند در مورد تعهداتی که برای متعهد له قانونا حق مطالبه نیست اگر متعهد به میل خود آن را ایفا نماید دعوی استرداد او مسموع نخواهد بود  

ایفا دین از جانب غیر مدیون هم جایز است مگر بدون اجازه او ولی اگر از مدیون اجازه داشته باشد حق رجوع به او را دارد  اگر بدون اجازه مدیون دین او از طرف ثالث پرداخت شود ثالث حق مراجعه به او را ندارد  

اقاله 

بعد از معامله طرفین  می توانند به تراضی آن را اقاله و تفاسخ کنند تلف یکی از عوضین مانع اقاله نیست  و در این صورت مثل آن در صورت مثلی بودن و قیمت آن در صورت قیمی بودن پرداخت می شود  

ابرا 

در ابرا داین از حق خود به اختیار صرف نظر می نماید و ابرا وقتی موجب سقوط تعهد می شود که متعهد له برای ابرا اهلیت داشته باشد  

تبدیل تعهد  

وقتی متعهد و متعهد له به تبدیل تعهد اصلی به تعهد جدیدی که قائم مقام آن می شود به سببی از اسباب تراضی نمایند در این صورت متعهد نسبت به تعهد اصلی بری می شود  

تبدیل تعهد به وسیله دین ، داین  و مدیون صورت می گیرد  

در تبدیل تعهد تضمینات تعهد سابق به تعهد لاحق تعلق نخواهد گرفا مگر اینکه طرفین معامله صراحتا آن را شرط کرده باشند  

تهاتر 

وقتی دو نفر در مقابل یکدیگر مدیون باشند بین دیون آن ها به یکدیگر تهاتر حاصل می شود  

تهاتر قهری است و بدون اینکه طرفین در این موضوع تراضی نمایند حاصل می گردد و به محض این که دو نفر در مقابل یکدیگر درر آن واحد مدیون شدند هر دو دین تا اندازه ای که باهم معادله نمایند به طور تهاتر بر طرف و طرفین نسبت به آن بری می شوند تهاتر وقتی حاصل می شود که دو دین هم جنس باشند و اتحاد زمان و مکان داشته باشند  

 مالکیت ما فی الذمه  

اگر مدیون مالک ما فی الذمه خود گردد ذمه او بری می شود مثل اینکه اگر کسی به مورث خود مدیون باشد بعد از فوت مورث دین او نسبت به سهم الارث ساقط می شود  

هر گاه یک شخص نسبت به یک دین هم بستانکار و هم بدهکار باشد مالکیت ما فی الذمه حاصل و دین ساقط می شود  

خیارات  

خیار مجلس  

هر یک از متعاملین بعد از عقد فی المجلس و مادام که متفرق شدند اختیار فسخ معامله را خواهند داشت  

خیار شرط 

در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو  یا شخص ثالث اختیار فسخ معامله باشد اگر ابتدا مدت آن ذکر شده باشد ابتدا آن از تاریخ عقد محسوب می شود و در غیر این صورت تابع قرداد متعاملین است اما اگر مدت آن مشخص شده باشد هم شرط خیار و هم بیع باطل است  

خیار تاخیر ثمن  

هرگاه مبیع عین خارجی باشد و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین شده باشد اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و نه بایع مبیع را تسلیم مشتری و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع اختیار فسخ معامله دارد . خیار تاخیر مخصوص بایع است و برای مشتری جهت تاخیر در تسلیم مبیع این اختیار نمی باشد .  

تسلیم بعض ثمن یا دادن آن به کسی که حق قبض ندارد خیار بایع را ساقط نمی کند  

خیار رویت و تخلف وصف  

هر گاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد بعد از دیدن اگر دارای اوصافی که ذکر شده است نباشد مختار است که بیع را فسخ کند یا به همان نحو که است بخرد 

هرگاه مشتری بعضی از مبیع را دیده و بعض دیگر را به وصف یا از روی نحوه خرید و مطابق با وصف یا نمونه نباشد می تواند تمام مبیع را رد کند یا تمام آن را قبول نماید .  

هرگاه یکی از متبایعین مالی را سابقا دیده و به اعتماد رویت سابق معامله کند و بعد از رویت معلوم شود مال اوصاف مزبور را ندارد اختیار فسخ خواهد داشت  

خیار غبن 

  هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد و بعد از علم به غبن می تواند معامله را فسخ کند   

غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مسامحه نباسد و اگر مغبون هنگام معامله عالم به قیمت عادله بوده خیار فسخ نخواهد داشت  

خیار عیب 

اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع یا اخذ ارش یا فسخ معامله خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت است که عیب مخفی و موجود در عین عقد باشد  

عیبی که بعد از بیع و قبل از قیض حادث شود در حکم عین سابق است و تشخیص عرف برحسب عرف و عادات می شود  

خیار شرط : ( شرط صفت ، شرط نتیجه ، شرط فعل ) 

هرگته شرطی که در ضمن عقد آمده شرط صفت باشد و معلوم شود آن صفت موجود نیست کسی که شرط به نفع او شده خیار فسخ خواهد داشت 

شرط نتیجه  در صورتی که حصول آن نتیجه موقوف به سبب خاصی نباشد آن نتیجه حاصل می شود  

هرگاه فعلی در زمان عقد شرط شود و اجبار ملتزم به آن مقدور ولی انجام به وسیله دیگری مقدور باشد حاکم می تواند به فرج ملتزم مو جبات انجام  آن را فراهم آورد .

فریاد ونگاه

استادى از شاگردانش پرسید: چرا ما وقتى عصبانى هستیم داد می‌زنیم؟ چرا مردم هنگامى که خشمگین هستند صدایشان را بلند می‌کنند و سر هم داد می‌کشند؟
شاگردان فکرى کردند و یکى از آن‌ها گفت: چون در آن لحظه آرامش و خونسردیمان را از دست می‌دهیم.
استاد پرسید: این که آرامشمان را از دست می‌دهیم درست است؛ اما چرا با وجودى که طرف مقابل کنارمان قرار دارد داد می‌زنیم؟ آیا نمی‌توان با صداى ملایم صحبت کرد؟ چرا هنگامى که خشمگین هستیم داد می‌زنیم؟
شاگردان هر کدام جواب‌هایى دادند اما پاسخ‌هاى هیچکدام استاد را راضى نکرد… سرانجام او چنین توضیح داد: هنگامى که دو نفر از دست یکدیگر عصبانى هستند، قلب‌هایشان از یکدیگر فاصله می‌گیرد. آن‌ها براى این که فاصله را جبران کنند مجبورند که داد بزنند؛ هر چه میزان عصبانیت و خشم بیشتر باشد، این فاصله بیشتر است و آن‌ها باید صدایشان را بلندتر کنند.
سپس استاد پرسید: هنگامى که دو نفر عاشق همدیگر باشند چه اتفاقى می‌افتد؟ آن‌ها سر هم داد نمی‌زنند بلکه خیلى به آرامى با هم صحبت می‌کنند چون قلب‌هایشان خیلى به هم نزدیک است. فاصله قلب‌هایشان بسیار کم است.
استاد ادامه داد: هنگامى که عشقشان به یکدیگر بیشتر شد، چه اتفاقى می‌افتد؟ آن‌ها حتى حرف معمولى هم با هم نمی‌زنند و فقط در گوش هم نجوا می‌کنند و عشقشان باز هم به یکدیگر بیشتر می‌شود. سرانجام، حتى از نجوا کردن هم بی‌نیاز می‌شوند و فقط به یکدیگر نگاه می‌کنند. این هنگامى است که دیگر هیچ فاصله‌اى بین قلب‌هاى آن‌ها باقى نمانده باشد.

تست اعتماد

اعتماد" واژه ای است که خیلی از محققان معتقدند یکی از مهم ترین پایه های یک ارتباط زناشویی سالم است اما همه ما می دانیم که چقدر داشتن این احساس و نگهداری آن مشکل است. این تست که توسط روان شناسان واترلو در کانادا طراحی شده میزان اعتماد شما به همسرتان را نشان می دهد. فقط سعی کنید به سوالات 15گانه زیر صادقانه پاسخ داده و آنها را یادداشت کنید تا جواب درست تری بیابید.
1. با وجود اینکه نمی دانم عکس العمل همسرم در مورد هر موضوعی چیست با احساس راحتی کامل همه چیز را برایش بازگو می کنم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
2. مطمئن هستم که همسرم نیازها و اولویت های من را در ذهنش مدنظر قرار می دهد.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
3. کلا در تصمیم گیری های زندگی با هم مشورت می کنیم و به نظر یکدیگر احترام می گذاریم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
4. احساس نکردم که به بررسی تلفن همراه یا ایمیل های شخصی او نیاز دارم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
5. در مورد نیازهای جنسی و علاقه مندی هایمان در این زمینه صحبت می کنیم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
6. اگر در مورد خودم و ویژگی های منفی شخصیتی ام با همسرم صحبت کنم نگران این نیستم که بعدها در مورد این مسائل سوءاستفاده کند.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
7. اگر یک اختلاف اساسی با یکدیگر پیدا کنیم مطمئن هستم آن را حل خواهیم کرد.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
8. وقتی کنار همسرم هستم احساس آرامش دارم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
9. وقتی از موضوعی ناراحت و نگران هستم، مطمئنم که همسرم متوجه می شود.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
10. هر وقت همسرم قول حل مساله ای را به من می دهد مطمئن هستم که انجام می دهد.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
11. مسائل خصوصی زندگی ما فقط برای خودمان است و به نزدیک ترین افراد خانواده هم گفته نمی شود.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
12. با وجود اینکه هیچ انتظاری ندارم که همسرم تمام مسائلش را با من در میان بگذارد، اما او این کار را انجام می دهد.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
13. من "تکیه گاه همسرم" در مورد خیلی از مسائل و تصمیم گیری ها هستم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
14. وقتی همسرم کنارم نیست به اینکه ممکن است به من خیانت کند فکر نمی کنم.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت
15. ارتباط کاری همسرم با همکارانش برایم کاملا تعریف شده است.
الف. همیشه
ب. برخی اوقات
ج. هیچ وقت

حالا به پاسخ هایی که یادداشت کرده اید به این شیوه امتیاز دهید :همیشه: ۵ امتیاز
برخی اوقات: ۳ امتیاز
هیچ وقت: ۱ امتیاز

- اگر مجموع امتیازهایتان بین ۴۰ تا ۵۰ امتیاز بود، در بالاترین درجه اعتماد به یکدیگر در رابطه تان قرار دارید. شما به همسرتان اعتماد کامل دارید و کنار او احساس امنیت می کنید.

- اگر مجموع امتیازهایتان بین ۳۰ تا ۴۰ امتیاز باشد در رابطه شما اعتماد هست اما گاهی اوقات احساس می کنید ممکن است این فضای اعتماد را از دست بدهید. این مساله خیلی مهم است. باید به فضاها و مسائلی که احتمال دارد این احساس در شما پرورش پیدا کند توجه و آنها را بازسازی کنید.

- اگر مجموع امتیازهایتان بین ۲۰ تا ۳۰ امتیاز است در وضعیت خوبی از نظر اعتماد به یکدیگر نیستید و احتمالا خیلی از مسائل را بدون اینکه دوست داشته باشید تحمل می کنید و در کل از این رابطه راضی و خوشحال نیستید.

- اگر امتیازهایتان کمتر از ۲۰ امتیاز باشد، شما در وضعیت بغرنجی هستید و ظاهرا ذره ای اعتماد بین تان وجود ندارد. بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید.

امربه معروف ونهی ازمنکر

دین را هرگونه تعریف کنیم، ناگزیریم این نکته را بپذیریم که هر دینى از پیروان خود مى‏خواهد به هنجارهایى تن در دهند و از ناهنجارى‏هایى تن زنند. این هنجارها در قالب احکام و ناهنجارى‏ها در قالب ممنوعات قرار مى‏گیرند. حال تعداد آنها فرقى نمى‏کند، چه احکام عشره حضرت موسى‏علیه السلام باشد و چه دو فرمان حضرت عیسى‏علیه السلام. از این منظر دین عبارت است از پاره‏اى بایدها و نبایدها که مؤمنان باید در چارچوب آن حرکت کنند و بکوشند بایدها را انجام دهند و از نبایدها بپرهیزند. امر به معروف و نهى از منکر نیز عبارت است از درخواست تحقق آن بایدها و کوشش براى پیشگیرى از نبایدها. از این منظر مى‏توان هدف دین را تحقق آن بایدها و محو آن نبایدها دانست. این بایدها در قالب معروف‏ها و آن نبایدها در هیئت منکرها معرفى مى‏شوند.

این نکته هنگامى حساس‏تر مى‏شود که بپذیریم دین جنبه اجتماعى نیز دارد و در پى تشکیل یک نظام اجتماعى و تنظیم روابط میان افراد آن است. گرچه حضور افراد در کنار یکدیگر و تعامل آنها موجب تسهیل زندگى اجتماعى مى‏شود، در همان حال نفس تجمع و اجتماع، پدیدآورنده رقابت، تنازع و برخورد و کشاکش است. این‏جا است که لزوم قانون و نهادى که مانع تجاوز افراد به یکدیگر شود، آشکار مى‏گردد. این قانون باید به شکلى نهادینه شود، یا به صورت مکتوب و یا با تعمیق آن در عرف جامعه و تبدیل آن به هنجارهاى اخلاقى و دینى. در هر صورت حفظ جامعه در گرو وجود قانون و مجموعه قواعدى است که بایدها و نبایدها را تعریف کند و براى آن ضامن اجرایى نیز معین سازد. همه اینها در نظام اسلامى به عنوان نهاد امر به معروف و نهى از منکر حضور دارد و آن‏جا که نیاز به ضمانت اجرایى است، تشکیلات حسبه با وظایف خاص آن شکل مى‏گیرد و متکفل تنظیم بازار، نرخ‏گذارى، پیشگیرى از گران‏فروشى و ... مى‏گردد. بدین‏ترتیب تصور دینى بدون «باید و نباید» ممکن نیست و هر دینى حداقلى از بایدها و نبایدها را با خود دارد. امام‏ علیه السلام با چنین نگاهى به ماهیت وکارکرد دین، مى‏فرماید: غایة الدین، الامر بالمعروف والنهى عن المنکر واقامة الحدود؛ «غایت دین، امر به معروف، نهى از منکر و اجراى حدود است.» این رویکرد نیز گواه آن است که امام‏علیه السلام به این فریضه، چونان فریضه‏اى در کنار دیگر فرایض نمى‏نگرد، بلکه آن را اساس، ریشه، بنیاد همه فرایض و برترین فریضه مى‏شناسد، و مهم‏ترین کارکرد دین را چیزى جز همین امر و نهى نمى‏داند.

اسلام دین نزد خداوند

وَمَا کَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَن یُفْتَرَى مِن دُونِ اللّهِ وَلَکِن تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَتَفْصِیلَ الْکِتَابِ لاَ رَیْبَ فِیهِ مِن رَّبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۳۷سوره یونس﴾

حاصل معنای  آیه این است که شأن قرآن چنین نیست و در این صلاحیت نیست که ساخته و پرداخته غیرخدا باشد و به افتراء به خدا نسبت داده شود.

قرآن تصدیق آن کتاب هایی است که فعلا موجود است و از ناحیه خدا نازل شده و آن عبارت است از تورات و انجیل

کتاب در این آیه جنس کتاب های آسمانی و نازل از ناحیه خدای سبحان بر انبیای گرامش است ومنظور از تفصیل ایجاد فاصله بین اجزا درهم آن است و منظور از درهم بودن اجزا این است که معارف آن در یکدیگر پیچیده و به یکدیگر مرتبط است و خدای تعالی با ایضاح و شرح این اجزا را از یکدیگر جدا ساخته.

این جمله دلالت دارد بر اینکه دین الهی که بر انبیایش نازل شده همه یک دین است و اختلافی در ادیان الهی نیست جز اختلاف در اجمال و تفصیل و قرآن کریم تفصیل دهنده مطالبی است که در کتاب های دیگر آسمانی به طور اجمال آمده .

دلیل دیگر بر اینکه دین الهی یکی است آیه شریفه زیر است که می فرماید:

« انّ الدین عندالله الاسلام»₂

منبع: 1-ترجمه تفسیر المیزان ، جلد10،سید محمد باقر موسوی همدانی

2- آیه 19 آل عمران