آیتالله هاشمی رفسنجانی در مصاحبهای منتشر نشده با صداوسیما به سوالات مهمی پیرامون حقوق شهروندی در نظام جمهوری اسلامی پاسخ داد.
به گزارش ایلنا، گزیده مصاحبه شبکه اول صداوسیما با ایشان در سال 87 بدین شرح است:
○ به عنوان یک متدین که عمری را زیر تابلوی دین و با محوریت دین زندگی کردهاید، آیا هیچ وقت احساس کردهاید که دین دست و پای شما را بسته است؟ اگر دین را محور زندگی نمیکردید، در انجام بعضی از کارها دست شما بازتر بود؟
● طبعاً دین احکام و وظایفی به انسان داد که ما مقیّدیم آن احکام را انجام دهیم. ولی چون یک اعتقاد اساسی دیگری داریم و آن، این است که هر کار دیگری کنیم، انجام این وظایف مهمتر از آن است و میدانیم با محدودیتهایی دست ما به جایی دیگر که خیلی بهتر از آنچه عقل ما میرسید، خواهد رسید، بنابراین در جمعبندی هیچ وقت احساس نمیکنیم کاش دست ما بسته نبود. قبول داریم که همین بهتر که دستمان بسته باشد، چون به عدل، علم و عطوفت خداوند نسبت به بندگانش ایمان داریم.
○ سبک زندگی دینی از نظر جنابعالی چیست؟ سبک زندگی دینی را دانشمندان دانشگاهی همه رفتارها و همه اجزای مدل زندگی فرد، حتی خوردن و آشامیدن، سلایق و علایق میدانند. سبک زندگی از نظر شما چیست؟
● من اینگونه به سبک زندگی دینی نگاه نمیکنم. همانگونه که در قرآن میبینید که کلیات، اصول و راههایی برای ما مشخص شده و در مواردی احکام معینی آمده که بعضیهایش تعبدّی است. ولی عمده مسائل دینی به خود انسانها واگذار شده است. حتی در زمان خود پیغمبر(ص) احکام امضایی پیامبر(ص) نسبت به احکام انشایی بیشتر بود. یعنی آنچه را که مردم داشتند، و پیامبر قبول کرده بودند که به آن شیوه زندگی کنند. وقتی رسائل عملیه علما را میخوانم و با اطلاعی که از مبانی فقهی دارم، میبینم گاهی به جای خود مقلّد، روی عرف مینشینند. یعنی مصداق تعیین میکنند که این شأن مقلد است که عرف باید این را تعیین کند. چون مردم میپرسند، آنها برای تسهیل امور راهی را باز میکنند. فکر میکنم در قلمرو دین حضور ابتکاری خود انسان و فهم، تفکر، تعقل و دستاوردهای خود انسان خیلی بیشتر از آن چیزی است که ما فکر میکنیم به صورت سربسته و غیرقابل انعطاف در اختیار ماست. به علاوه همان جا اجتهاد و مصلحت را مکمّل دین خاتم قرار دادند. به صورت اجتماعی الان در مجمع تشخیص مصلحت نظام داریم با حکم الهی تصمیماتی میگیریم که شاید دینی نباشد. پس فضای دینی خیلی باز است. اگر متحجرین دست و پای مردم را نبندند، بال پرواز باز است و به خیلی جاها میتواند برسد.
○ فرمایشات شما بیانی را که از یکی از استادان بزرگم در علمالحدیث شنیدم، به یادم آورد که حضرت علی (ع) به خوارج فرمودند «دین خدا از میان آسمان و زمین وسیعتر و راحتتر است.»
● واقعاً همینگونه است. خوب حدیثی را خواندید. آن هم از قول کسی که بعد از پیامبر(ص) اعلمالناس در همه تاریخ است.
○ پس چرا بعضاً شهروندان جمهوری اسلامی احساس میکنند رفتار حاکمان دینی ما در مسند دینبانی شهروندان، زندگی را بر آنان تنگ میکند؟
● در مواردی ممکن است حاکمان تنگ نکرده باشند. احکامی است که فقیه بر حسب موازین فهمیده و گفته است. نباید تقصیر عمده را به گردن حاکمان انداخت. البته چیزهایی هم است که فقها چیزی نمیگویند، بلکه خشک مقدس ها و مقدس مآبها آن هم احتیاطانه و یا ریاکارانه وارد زندگی مردم میکنند. آنها دست و پا را میبندند. فکر میکنم علمای طراز اول اسلام اینجور خشن نیستند و دست مقلدین خودشان و مردم را نمیبندند و فضا را بر آنها تنگ نمیکنند. اصلاً اسلام فضا را تنگ نکرده است. تعبیری که باید برای اسلام کنید، سعة صدری است که اسلام برای ما در نظر گرفته است. دین سهله یکی از صفات اسلام است که حقیقتاً همینگونه است. خودم به عنوان کسی که اسلام را میشناسم، هیچ وقت احساس تنگنا و گیر افتادن نمیکنم.
/ع
شیعه و سنی نباید بگذارند دشمن از اختلافاتشان سوء استفاده کند.
کسـانی که شعـار اتحـاد و وحـدت و بـرادری مسلمین را می دهند، اینها دشمن
مسلمانان نیستند؛ دوست مسلمانانند، خیر مسلمانان را می خواهند و مایلند همه ی
مسلمین عالم عزیز باشند.
چه فایده ای دارد که در داخل جامعه ی اسلامی، مسلمانان از مذاهب مختلف،
روبه روی هم بایستند و به همدیگر ضربه بزنند؛ از آن طرف هم دشمن بیاید،
هر دوی اینها را محاصره کند، سرشان را به هم بکوبد و خودش بنشیند، تماشا
و استفاده بکند؟ این خوب است؟
اگر ما می گوییم که شیعه و سنی در کنار هم قرار بگیرند، یعنی شیعه، شیعه
بماند؛ سنی هم سنی بماند. ما چه موقع به عالم تسنن گفته ایم که منظورمان از
وحدت این که شما شیعه بشوید؟!
ما چنین چیزی نگفته ایم.
هر کس خواست شیعه بشود، از طریق علمی و از راه مباحثات عالمانه شیعه
بشود. آنها هم آزادند که بروند کار خودشان را بکنند. ما نمی گوییم شما
مذهبت را عوض کن؛ ما می گوییم شیعه و سنی باید همیشه سر عقل باشند
، همچنانکه بحمدالله در دوران انقلاب اسلامی، در کشور ما مشاهده شد.
نگذارند دشمن از اختلافات اینها سوء استفاده کند. برگزاری هفته وحدت
، برای این است.[1]
دنیای اسلام، نیازمند تقریب
امروز دنیای اسلام نیازمند این تقریب است. در این تقریب - همـان طـور
کـه مکـرر گفته شده- غـرض این است که فرقه های اسلامی، در مقام
فکر و اعتقاد به یکدیگر نزدیک بشوند. ای بسا برخی از تصورات فِرق
نسبت به یکدیگر، با مباحثه و مذاکره، به استنتاج خوبی منتهی بشود. شاید
بعضی از سوء تفاهم ها برطرف و بعضی از عقاید تعدیل و بعضی از
افکار به طور واقعی به هم نزدیک بشود.
البته اگر این بشود، بسیار بهتر از هر شکل دیگر است. حداقل این است
که بر روی مشترکات تأکید بشود. این گفتگوها و مذاکرات، کمترین فایده
اش این خواهد بود. بنابراین، باید از طرح مسائل تفرقه انگیز خودداری
بشود.[2]
قدرتمندان، عامل جنگهای مذهبی مسلمین
در زمان حـال، برای ایـن که مسلمین با هم متحد و متفق نبـاشند و
علیـه هـم کـار کنند، تلاشهـای مضـاعفی انجـام می گیرد. این تلاشها
به خصوص از وقتی تشدید پیدا کرده، که نیاز مسلمین به وحدت، بیش
از همیشه است. به تصور خیلی نزدیک به واقعیت، انگیزه تلاشهای
دشمنان این است که از تحقق آرزوی سیادت و حاکمیت اسلام- که
امروز به مراحل عملی نزدیک می شود- جلوگیری کنند.
طبیعی است که اگر اسلام بخواهد حاکمیت پیدا کند و مسلمین در دنیای
اسلام بخواهند به اسلام تمسک کنند؛ با این اختلافات امکان پذیر نیست.[3]
با اتحاد مسلمین، دنیای اسلام سربلند خواهد شد.
یک میلیارد انسان در دنیا هستند که درباره ی خدا و پیامبر و نماز و
حج و کعبه و قرآن و بسیاری از احکام دینی، با هم یک عقیده دارند؛
یک چند مورد اختلاف هم دارند. اینها بیایند همان چند اختلاف را بگیرند،
با هم بجنگند، تا آن کسی که با اصل خدا و پیامبر (ص) و دین و همه چیز
مخالف است، کار خودش را انجام بدهد. آیا این عاقلانه است؟!
ما گفتیم یک عده از علما و متفکران دور هم بنشینند و در سطح علمی و
فرهنگی، برای تقریب و نزدیک کردن، «مؤسسه التقریب بین المذاهب
الاسلامیّه» را به وجود آورند.
چهار مذهب فقهی در اهل سنت هست، مذهب امامیه هست، مذهب زیدیه
هست، مذاهب دیگر اسلامی هستند. اینهـا بنشیننـد ببیننـد، در مســایـل
علمـی و دینـی، چقـدر می توانند با یکدیگر همکاری و کار کنند.
ما این مرکز را تشکیل دادیم. ان شاء الله برادرانی که مسئول این کار
هستند و معین شده اند، آن را با قوت دنبال می کنند. این کار، کاری
است که خدای متعال از آن راضی است و سرنوشت اسلام به این
طور کارهاست.
اگر مسلمین دست در دست هم بگذارند و با هم صمیمی باشند، ولو
عقایدشان مخالف با یکدیگر باشد، اما آلت دست دشمن نشوند، دنیای
اسلام سربلند خواهد شد.[4]
شرح: محوطه باستانی معصوم زاده که شاید همان چرمغان ذکر شده در متون تاریخی باشد، در بخش جنوبی شهر بجنورد قرار دارد و با توجه به اهمیت زیاد تاریخی و فرهنگی در سال1346به شماره 708 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. با توجه به توسعه دامنه ساخت و ساز شهری در این بخش و نیاز به تحدید محدودۀ عرصه و حریم اثر تا کنون سه نوبت گمانهزنی در تپه مصوم زاده انجام گرفته است. آثار به دست آمده از گمانهزنی در این سکونتگاه باستانی نشان میدهد تپه معصوم زاده طی چند صد سال از قرون اولیه اسلام تا پیش از دورۀ مغول مسکونی بوده است. متاسفانه به دلیل عدم توجه به عرصه و حریم تعیین شده برای تپه معصوم زاده توسط بخش مردمی و حتی ارگانهای دولتی امروزه بخش قابل توجهی از عرصۀ اثر از بین رفته و فقط حدود 8 هکتار از این محوطۀ باستانی بزرگ برجای مانده است.
1. نوبت دوم گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی معصوم زاده
باوجودیکه تپه معصوم زاده نخستین بار در سال 1355 توسط هیئتی به سرپرستی فائق توحیدی تعیین حریم و میله گذاری شده بود ولی نظر به تعدیهای انجام شده به حریم اثر و نامعلوم بودن حریم در ضلع شرقی و غربی تپه، باردیگر در پاییز سال 1370 هیئتی به سرپرستی رجبعلی لباف خانیکی در محوطه اقدام به گمانهزنی کرد. در این نوبت مجموعاً 14 گمانه کاوش شده که در هر یک آثار قابل توجهی از سکونت از قبیل دیوار خانهها، آجرفرش معابر، کوره یا اجاقهای پخت و انواع ظروف سفالی و شیشهای پیدا شد که در مجموع نشان دهندۀ استقراری با اهمیت بالا در محدودۀ زمانی قرون اولیه اسلام تا پایان قرن هفتم هجری است.
2. نوبت سوم گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم تپه معصوم زاده بجنورد توسعه روز افزون شهری و تصرف بخش قابل توجهی از عرصۀ تپه معصوم زاده توسط اشخاص حقیقی و ارگانهای دولتی در حدفاصل سالهای 1370 تا 1387 که محو شدن خطوط عرصه و حریم اثر را در پی داشت و از سوی دیگر تقاضاهای مکرر جهت انجام ساخت و ساز در بخشهای باقی مانده از تپه سازمان میراث فرهنگی را بر آن داشت تا با انجام گمانهزنی مجدد برای آخریب بار حدود و حریم این استقرار باستانی را مشخص سازد. از همینرو در تابستان 1387 هیئتی به سرپرستی امیرحسین قویدل مسئولیت تعیین عرصه اثر را بر عهده گرفت. این گمانه زنی علاوه بر مشخص ساختن حدود تپه باستانی دستاوردهای پژوهشی جالبی نیز در بر داشته است.