جلسات عمومی پنجشنبه

"بنام ایزد منان "

"وقتی شخصی در کنگره 60 به درمان می رسد دیگر هیچ علائم و نشانه‌ای از اعتیاد در فرد دیده نمی شود و شخص در صور آشکار و صور پنهان خود هیچ مشکلی با مواد مخدر ندارد"

جلسۀ پنجم از دور یازدهم از سری کارگاه‌های آموزشی عمومی کنگره 60 نمایندگی افسریه روزهای پنج شنبه مورخۀ 93/10/25 با نگهبانی آقای پیمان هدیه لو و با استادی آقای حمید جامی و با دبیری آقای حمید سلمان‌زاده با دستور جلسۀ سم زدایی وسم نزدایی رأس ساعت 17 آغاز بکارنمود.

خلاصۀ سخنان استاد:

استاد فرمودند:علم پزشکی در پاره‌ای ازمواقع به بیراهه می رود مثل بیماری صرع که شخص در این بیماری تعادل خود را از دست می دهد ومشکلات زیادی برایش بوجود می آید . ولی من در مانی را برای این بیماری ندیدم وفقط علائم بیماری را علم پزشکی می تواند کم کند.ودر یک مصرف کننده فقط علائم بیماری شخص را با انواع واقسام قرص ها کم می کنند ولی درمانی بوقوع نمی پیوندد .

دردها را سوزن کنید

طب سوزنی چگونه کار می کند؟

در طب سنتی چین که به TCM به معنی Traditional Chinese Medicine معروف است، بدن انسان تحت تاثیر دو نیروی مخالف هم به نام های یین و ینگ (Yin & Yang) قرار دارد. Yin به صفاتی چون سردی، آرامی و در کل حالت غیر فعال بر میگردد. در حالی که Yang به صفاتی چون گرمی، هیجان و فعال بودن نسبت داده می شود.

در این نگرش، سلامت بدن هنگامی حاصل می شود که میان این دو نیرو تعادل برقرار باشد و عدم تعادل این دو نیرو باعث می شود که جریان حیاطی در بدن که به Qi (”چی” تلفظ می شود) معروف است مختل شود. این جریان از راه ها و نقاط خاصی در بدن گذر می کند. تعداد ۱۲ عدد از این مسیرها و نقاط بعنوان نقاط اصلی و تعداد ۸ عدد بعنوان نقاط سطح دوم معرفی می شوند، در مجموع بیش از ۲۰۰۰ نقطه نیز دیگر به آنها متصل میباشد.

اساس طب سوزنی بر تحریک این نقاط استوار است که می تواند جریان Qi در بدن را کنترل نماید. اینکه مدل چینی ها برای بدن درست است یا خیر جای بحث دارد اما دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که تحریک این قسمت های بدن می تواند روی وضعیت شیمایی و عصبی مغز تاثیر بگذارد و در نهایت منجر به عکس العملهایی مانند کاهش درد، تغییر فشار خون و … شود و در نهایت سلامت بیمار را منجر شود.

طب سوزنی به ۵ هزار سال قبل برمی گردد. این نوع درمان از کشور چین نشأت گرفته است. از نظر طب سوزنی جهان چیزی جز انرژی نیست. این انرژی در فضا به صورت انرژی فضایی با انواع انرژی که ما می شناسیم وجود دارد و در زمین به صورت انرژی پنجگانه آب، خاک، آتش، باد و نور موجود است. انسان به عنوان جزیی از کل، از قوانین حاکم بر این مواد پیروی می کند و در برابر تغییرات انرژی هم متأثر می شود.

در سطح بدن انسان انرژی در مسیرهایی با محورهایی مشخص جریان دارد. این مسیرها یا محورها با مسیر عروق و اعصاب کاملاً هماهنگ است.

در جهان کنونی هنگامی که در بسیاری از بیماری ها علم پزشکی نتوانست پاسخگو باشد، متخصصان زیادی چاره کار را در آموختن طب جایگزین دانسته و به طب سوزنی و طب گیاهی رو می آوردند.

دکتر پرچمی از معدود پزشکانی است که پس از تحصیل در رشته پزشکی، دوره تخصصی خود را در کشورهای آلمان و چین به آموزش طب سوزنی پرداخته است:

اساس طب سوزنی بر چه چیزی استوار است؟

اساس این نوع طب به یافتن محل دقیق نقاط حساس بدن و تحریک متناسب آنهاست این نقاط باید براساس نوع بیماری خود مراجعه کننده باشد. بنابراین به نظر می رسد آشنایی با علم پزشکی برای یک پزشک طب سوزنی لازم است.

از نظر علم طب سوزنی بدن انسان دارای چه ویژگی هایی است؟

از نظر این علم در بدن هر موجودی که زنده است دو نوع انرژی جریان دارد. این یک دیدگاه فلسفی است. براین اعتقاد که نشأت گرفته از طب چینی است دو انرژی «YANG» و «YIN» در بدن هر موجود زنده ای وجود دارد. تا زمانی که تعادل بین این دو انرژی برقرار باشد انسان در سلامت کامل به سر می برد. هر آینه تعادل بین آنها تحت تأثیر عوامل داخلی یا خارجی مثل فشارهای روحی، عدم تناسب کار اعضا مختل شود، فعالیت ارگان های مربوطه مختل و انسان دچار بیماری می شود.

تحریک نقاط حساس با چه ابزاری صورت می گیرد؟

تحریک متناسب نقاط خاصی از بدن به وسیله سوزن های مخصوص صورت می گیرد که بسیار ظریف هستند و می توانند تعادل از دست رفته را به بدن برگردانند و بیماری را به طور نسبی مداوا کنند.

صحبت از درمان نسبی شد ؛ مگر درمان قطعی امکان ندارد؟

نه، حتی در علم پزشکی نیز درمان هیچگاه قطعی نیست بلکه داروهای تجویز شده فقط قادرند مسکن درد باشند و یا تا حدی بیماری را تحت کنترل درآورند.

وضعیت طب سوزنی در حال حاضر چگونه است؟

طب سوزنی در دهه اخیر به علت اثرات درمانی شگفت انگیزش مورد توجه محافل پزشکی قرار گرفته است به طوری که هم اکنون در آلمان و آمریکا مراکز متعددی در این زمینه تأسیس شده است.

از سال ۱۹۷۵ سازمان بهداشت جهانی WHO پس از بررسی های طولانی و علمی درمان بیش از دهها نوع بیماری را توسط این نوع طب مورد توجه قرار داده و اقدام به تأسیس مراکز آموزشی در چین جهت آموزش پزشکان خارجی کرد.

آیا همه بیماری ها با این نوع طب قابل درمان هستند؟

از جمله بیماری هایی که با این نوع طب می توان به درمان آن اقدام کرد، کمردرد های طولانی کشیده از نوع اسپاسم عضلانی، فتق دیسک بین مهره ای، درد ناشی از آرتروز بین مفاصل خصوصاً مفصل زانو، محدودیت های حرکتی در شانه منجمد، بازیابی توانایی حرکتی بعد از فلجی، سردردهای عروقی مثل میگرن ، و انواع اعتیاد است.

شما به نقاط حساس بدن اشاره کردید، این نقاط در کدام قسمت از بدن واقع شده اند؟

بیش از ۷۰۰ نقطه طلایی در بدن شناخته شده که ۳۶۰ نقطه آن تحت عنوان اصلی و بقیه اضافی تعریف شده اند. این نقاط در تماس قسمت های بدن به صورت محورهای مجزا تعریف شده اند و پزشک در درمان هر بیماری باید به تحریک این محورها بپردازد.

این طب از چه زمانی وارد ایران شده است؟

طب سوزنی ۲۰ سال است که در ایران رایج شده و در قدیم به صورت موردی پزشکان اقدام به این نوع طبابت می کردند. هم اکنون پزشکان زیادی هستند که با گرفتن مجوز از سازمان بهداشت و درمان پروانه فعالیت گرفته اند.

دوره درمان در این طب چه مدت است؟

اغلب بیماران ما وقتی از درمان به وسیله طب پزشکی ناامید می شوند به ما مراجعه می کنند ولی چقدر خوب بود که قبل از هر مراجعه به بیمارستان و مصرف کردن دارو به ما مراجعه کنند. بیشتر افرادی که دچار بیماری های مزمن می شوند به ما مراجعه می کنند یا کسانی که از عمل جراحی بنا به شرایط جسمانی و روحی و روانی شان ترس دارند، به استفاده از طب سوزنی رغبت نشان می دهند. ولی باز هم می گویم طب سوزنی درمان قطعی بیماری نیست، تسکین دهنده درد است.

هزینه این نوع درمان به چه صورت است؟

تمامی لوازم مصرفی این نوع طب از خارج تهیه می شود. اغلب پزشکانی که با این نوع طب به درمان بیماران خود می پردازند، خود شخصاً به چین یا کشورهای تولید کننده ابزارآلات طب سوزنی می روند و لوازم مورد نیاز را وارد می کنند. اغلب لوازم یک بار مصرف هستند. پس می بینید که باید نسبت به ویزیت پزشکان دیگر کمی بالاتر باشد. این طب به صورت یک یا دو جلسه در ماه نیست. ما برای بیمار نسخه تجویز نمی کنیم. در این طب شاید ۱۰ جلسه متوالی باید بیمار مراجعه و تحت درمان قرار گیرد.

گفته می شد که بیماری های لاعلاج را می توان با این نوع طب درمان کرد؟

نه این کذب محض است. این کار امکان ندارد. این طب هم مانند علم پزشکی است. مگر در این علم می توان هر بیماری را درمان کرد؟

آیا اتفاق افتاده که برای درمان یکی از بستگان خود از این نوع درمان استفاده کنید؟

نه. استادانی که به ما آموزش می دادند بر این باور بودند که نباید روی بستگان درجه یک کار کنیم. چون جواب نمی دهد. لازمه موفقیت در این کار حس گرفتن هنگام سوزن زدن است. ممکن است در هنگام کار روی بستگان نزدیک شرایط روحی لازم برای این کار فراهم نشود.

من خودم اگر نیاز به درمان پیدا کنم از همکارانم درخواست می کنم که این کار را روی من انجام دهند.

تصور بر این است که طب سوزنی نوعی تلقین است؟

نه اصلاً اینگونه تصورات نمی تواند صحیح باشد. چون این طب حتی در دامپزشکی هم مورد استفاده قرار می گیرد. در اروپا حیوانات زیادی را با این نوع طب مورد درمان و مداوا قرار می دهند و حتماً می دانید که حیوانات تلقین پذیر نیستند.

آیا می توان براساس این طب از راه دور به درمان بیماری اقدام کرد؟

نه، باید با مریض صحبت کنیم. دیدن زبان، گرفتن نبض، ابزارآلات لازم برای درمان و تشخیص نوع بیماری است. تا علائم بیماری مشخص نشود امکان درمان وجود ندارد.

وقتی نوع بیماری تشخیص داده شد، براساس محورهایی که در بدن انسان وجود دارد مناطقی را انتخاب می کنیم و از طریق طب سوزنی سعی می کنیم موازنه انرژی را در بدن بیمار برقرار کنیم. اخیراً در درمان بسیاری از بیماری ها می گویند این تحریک با لیزر انجام می گیرد چون درد کمتری هم دارد ولی تجربه ثابت کرده اثرات لیزر درمانی تقریباً نصف طب سوزنی است.

برای هر بیمار چند سوزن استفاده می شود؟

حدود ۸ تا ۱۰ سوزن. دردی که هر سوزن دارد مثل گزش قسمتی از بدن به وسیله حشره ای مثل پشه است. این سوزن ها فوق العاده باریک هستند و این درد به تحریک آن نقطه از بدن می انجامد. در این نوع طب بیهوشی نیاز نیست. بیمارانی که از سوزن می ترسیدند خواستار بی حس کردن نقطه ای که قرار بود سوزن زده شود می شدند. ولی آنها نمی دانند که تأثیر سوزن به خاطر تحریک آن قسمت از بدن ناشی از درد آن است. سوزن ها ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت در بدن می مانند.

آیا در مورد درمان بیماری نوزادان هم از این طب می توان کمک گرفت؟

نه، چون لازمه تأثیر سوزن ها، آرامش و حرکت کم بیمار است ولی در کودکان و نوزادان چون آنها به طور دائم حرکت می کنند نمی توان این طب را برای آنها به کار برد. آنها زیر سوزن نمی مانند و مدام گریه می کنند.

در چه نقطه ای از بدن امکان استفاده از این نوع طب وجود ندارد؟

در ناف، چون خیلی حساس است. البته در مورد زن ها هم باید حتماً قبل از شروع درمان در قسمت هایی مثل شکم اطمینان حاصل شود که او باردار نباشد.

محورهای طلایی بدن کدام هستند؟

بدن انسان در ۱۴ محور تقسیم شده که ۳۶۰ نقطه طلایی در آن قسمت ها واقع شده اند. این محورها به صورت متناسب در قسمت های مختلف بدن تقسیم شده اند. هر محوری هم نمایانگر یک عضو بدن است. مثل محور طحال، محور کیسه صفرا، محور معده و …. مشکلات مردم تلفیقی از این محورها است.

سوزن درمانی

برای درمان بیماریها و دردها راه های زیادی در جهان وجود دارد که یکی از این راه ها در این مقاله شرح داده خواهد شد

سوزن درمانی متکی به این اصل است که نوعی ارتباط عصبی بین اندام های بدن و سطح خارجی بدن هست. آن گاه که اندامی بیمار یا عضوی دردناک می شود مکان هایی خاص روی سطح خارجی بدن یا به واقع زیر پوست بدن که آن ها را نقاط سوزنی می نامند حساس تر میشوند . سوزن درمانی آن نقاط سوزنی را با سوزن هایی خاص تحریک می کند و این تحریک به شکلی صورت می گیرد که فعالیت آن نقاط را تعدیل کند و از این طریق اندام بیمار شده را شفا دهد، یا درد بیمار را تسکین دهد، یا او را بیهوش کند، یا آثار مطلوب دیگر تولید کند.

تاریخچه شکل گیری این روش چیست؟

سوزن درمانی بر این اصل کار می کند که در همه بیماری ها، خواه جسمی یا ذهنی روانی، نقاطی حساس شده روی سطح بدن جلوه می کنند و با بهبود یا درمان بیماری ناپدید می شوند. این نقاط حساس شده در بیماری را نقاط سوزنی می نامند.

این روش چگونه عمل می کند؟

… فشار بر نقاطی خاص از بدن با الگوهای خاص درد پیوند دارد، و تحریک کوتاه و شدید آن نقاط با سوزن ها رهایی طویل مدت از درد تولید می کند«.

مغز انسان در واکنش به سوزن درمانی گروهی مواد طبیعی تسکین دهنده درد که به آن ها اندورفین می گویند تولید می کند

یک بخش دیگر از طب سنتی چین که جزیی از سوزن درمانی است تشخیص نبض است. حس کردن نبض بیمار به واقع اساس تشخیص در همه رشته های طب سنتی چین است. عمل تشخیص نبض یا نبض گیری در طب سنتی چین چنان گسترده و حساس و دقیق است که می تواند حتی بیماری های پیشین شخص بیمار را صحیح بگوید

در نبض مچ دست یا رگ گردن شخص بیمار ممکن است تا چهارده نوع حالات متفاوت قابل حس کردن وجود داشته باشند، ولی بسیاری از درمانگران سوزن درمانی فکر می کنند که پنج یا شش نوع نبض متفاوت کل رقمی است که در یک جلسه کوتاه معاینه می توان یافت.

روش اجرا چگونه است؟

نقاط سوزنی را معمولاً با سوزن های خاص تحریک می کنند بیشتر درمانگران با تجربه چینی می گویند که بهترین نتایج درمانی را تحریک سوزنی تولید می کند. متون کهن چینی حدود پنجاه راه گوناگون فرو کردن سوزن را شرح می دهند، ولی آن گاه که سوزن در نقطه صحیح فرو شده تنها شش اصل هستند که در مؤثر بودن تحریک سوزنی نقش دارند:

۱) تیزی نوک سوزن

۲) زاویه نفوذ سوزن

۳) عمقی که سوزن فرومی رود

۴) مقدار حرکت (لرزش) سوزن در نقطه

۵) طول زمانی که سوزن در نقطه می ماند

۶) تعداد جلسات درمان

آن گاه که درمانگر مکان نقطه را دقیقاً مشخص کرده است، او سوزن را در آن فرو می کند و از چند ثانیه تا چند دقیقه در آن باقی می گذارد

بیماری های شفاگیر از سوزن درمانی

این روش برای رفع سنگ کلیه یا آرتروز پیشرفته ،سردرد، بیماری های حاد دستگاه تنفس، روماتیسم حاد، مشکلات قاعدگی زنانه، مشکلات اندام های هضم غذا، اختلال های گوناگون دستگاه عصبی، و دردهای گوناگون کاربرد دارد.اگر شرایط زیربنایی مولد علایم یک بیماری غیرقابل علاج باشند درمان سوزنی او بی فایده خواهد بود.

طب سوزنی عناصر پنج گانه دخیل در آن

بنا به اعتقاد چینیان، شیوه طب سوزنی عناصر پنج گانه، نوع باستانی طب سوزنی است که به درمان تمام لایه های وجود شخص یعنی بدن، ذهن، قلب(احساسات) و روح می پردازد، روش کامل تر و بسیار صحیح تر انجام درمان با طب سوزنی است. به این ترتیب شخص بیمار میتواند با تمام وجود سلامتی خود را بازیافته و به تعادل کامل برسد

درمانگر برای درک عمیق شخص بیمار اهمیت فراوانی قایل است و این مطلب با شناخت کامل محیط، تاریخچه زندگی و تاثیر عناصر پنج گانه بر زندگی این شخص حاصل میشود.

این پنج عنصر آتش، خاک، فلز، آب و چوب هستند. هر یک از این عناصر در شکل گیری وجود و شیوه عمل ما در زندگی موثرند. زمانی که طب سوزنی برای از بین بردن سریع علائم بیماری به کار برده میشود، formula acupuncture نامیده میشود. این روش درمان موقت و سطحی موثر است اما بیمار را از درون معالجه نمیکند. یک متخصص طب سوزنی عناصر پنج گانه، به خوبی از قوانین طبیعت آگاه است و میتواند از آنها برای تشخیص بیماری کمک بگیرد و به درمان کامل بیمار بپردازد.

درمانگر به دنبال نا هماهنگی در جریان انرژی بدن میگردد.در این حالت انرژی که در دوازده محور حیاتی بدن در جریان است در جاهایی به مانع برخورد کرده و دلیل آن عدم تعادل بین عناصر پنج گانه است. درمانگر باید عنصری را که در بدن ضعیف تر عمل میکند بیابد و با انتخاب نقطه صحیح برای انجام طب سوزنی، عنصر مورد نظر را تقویت کند و هماهنگی را به بدن برگرداند.

طب سوزنی با تاثیر بر جریان انرزی یا “چی” که در میان محورهای حیاتی بدن در جریان است، عمل میکند. این جریان با امتحان نبض های دوازده گانه ارزیابی میشود. در بدن انسان ۳۶۵ نقطه اصلی وجود دارد و اگر ما محورهای اصلی را به صورت رود در نظر بگیریم، این نقاط، مانند مخزنهای آبی هستند که میتوانند در صورت لزوم برمقدار آب رود بیافزایند و جریان انرژی را سریعتر و قوی تر کنند. برای هر نوع معالجه، درمانگر موانع موجود در مسیر جریان انرژی را پیدا میکند و برای رفع آن نقطه خاصی را انتخاب میکند.

توضیح بیشتری بر طب سوزنی

در طی روزهای معالجه با طب سوزنی، این نقاط تغییر کرده یا تکرار میشوند تا زمانی که تعادل در بدن بیمار برقرار شود. دو روش پایه برای تحت تاثیر قرار دادن جریان “چی” به کار میرود، روش اول با فروکردن سوزنهای بسیار نازک در نقطه مورد نظر است که با آزاد کردن “چی” از یک گره، موجب حرکت آن میشود. روش دوم با استفاده از گیاهی به نام موکسا Moxa است. مخروطهای کوچکی از این گیاه اخته میشوند که مانند عود، بدون شعله میسوزند. این مخروط را بر روی نقطه مورد نظر قرار داده و میسوزانند تا با گرم کردن آن و فرستادن انرژی گرمایی، “چی” را آزاد کنند. گاهی اوقات برای خارج کردن انرژی بیش از حد در این روش، از سوزن هم استفاده میشود که البته این روش بسیار کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.

عناصر پنج گانه در طب سنتی چین چه تعریفی دارند؟

عناصر پنج گانه، دیدگاه ظاهرا ساده و در درون پیچیده چینیان باستان را بر رابطه تنگاتنگ انسان و تمام مظاهر طبیعت به نمایش میگذارد. جهان بینی خاص این قوم همواره موجب تحسین دانشمندان علوم طبیعی و انسانی جهان را فراهم کرده است.

آتش

آتش نماد و عنصر تابستان بوده و با احساس شعف و شادمانی در ارتباط است. افرادی که عنصر غالب وجودشان آتش باشد، به داشتن دوستان زیاد و ایجاد روابط دوستانه با اطرافیان خود بسیار علاقه دارند. آنها معمولا خندان هستند و گاهی در عمق وجودشان احساس غصه وجود دارد که هیچ وقت دیده نمیشود.

خاک

خاک عنصر تابستان گذشته به شمار میرود و با حس همدردی و دلسوزی همراه است. افرادی که عنصر خاک بر وجودشان غالب است، میتوانند مانند یک مادر به دیگران رسیدگی کند و آنها را از هر نظر تغذیه کنند. هرچند احساس درک دیگران بسیار مهم است اما افراد خاکی گاهی بسیار تنها بوده و احساس خلاء میکنند.

فلز

فلز عنصر پاییز و با حس اندوه و ماتم همراه است. افراد تحت سلطه این عنصر، به دنبال هرچه پاک و روحانی باشد، هستند. آنها برای خود و دیگران استانداردهای بالایی در نظر دارند و احترام متقابل برایشان بسیار اهمیت دارد. گاهی اوقات آنها با حس ناگواری از “اگر چنین و چنان میشد…” زندگی میکنند.

آب

آب عنصر زمستان و مرتبط با حس ترس است. چنین افرادی دارای سماجت و اراده ای هستند که آنها را در شرایطی که موجب وحشت دیگران میشود، موفق و سربلند نگه میدارد. گاهی آنها حس عمیقی از وحشت را در وجود خود پنهان کرده اند.

چوب

چوب عنصر بهار و با حس خشم در ارتباط است. افرادی که با عنصر چوب هماهنگی بیشتری دارند، این افراد بیشتر از دیگران در کارها اعم از برنامه ریزی، تصمیم گیری و عمل، موفق هستند. نقطه قوت آنها آینده نگریشان است اما اگر از تعادل خارج شده باشند، به راحتی کارهایشان را رها میکنند و حس نا امیدی آنها را فرا میگیرد.

بیشتر با طب سوزنی آشنا شویم

سابقه طب سوزنی (Acupuncture) به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش و به کشور چین باز میگردد. شاید بتوان آنرا یکی از قدیمی ترین و در عین حال کاربردی ترین روشهای طبابت دانست که در حال حاضر در قرن ۲۱ ام مورد استفاده قرار می گیرد.

شناخت دوباره این طب را به جرات می توان مدیون روزنامه نگار مجله نیویورک تایمز یعنی جیمز رستون (James Reston) دانست که در سال ۱۹۷۱ دانست طی مقاله ای به بررسی روشهای طبابت در چین که توسط سوزن انجام می شد، دانست.

در اصل اصطلاح Acupuncture تشریح کننده مجموعه ای از روشها است که توسط آن نقاطی از بدن برای دریافت نتایج مورد نظر با روشهایی خاص مانند استفاده از سوزن تحریک می شود. طب سوزنی امروزه با استفاده از فرو کردن سوزن های خاصی به درون بدن از طریق پوست توسط دست و یا حتی جریان الکتریسیته انجام می شود.

سوزنهایی که در این طب از آن استفاده می شود فلزی هستند و تقریبا” به قطر چند تار موی سر می باشند. بیمارانی که این روش درمان را برای خود انتخاب می کنند اظهارات متفاوتی دارند، اما در مجموع اغلب آنها بیان می کنند که هنگام فرو کردن سوزن به بدنشان احساس درد زیادی نمی کنند. معمولا” تجربه و تخصص پزشک معالجه در استفاده از سوزن می تواند میزان درد حاصله را کاهش یا افزایش دهد.

سازمان مدیریت تغذیه و داروی آمریکا (FDA) در سال ۱۹۹۶ استفاده از سوزنهای مخصوص برای این نوع از روش درمان را تایید کرد. این سوزنها باید استریل باشند و می توان هریک از آنها را برای یک و فقط یک بیمار استفاده کرد. همچنین قبل از هر بار استفاده از سوزنها باید آنها را با الکل یا مواد ضدعفونی کننده تمیز کرد.

امروزه در درمان طب سوزنی ممکن است از جریان الکتریسته نیز استفاده شود.

بسیاری از پزشکان اعتقادی به این نوع از روش طبابت ندارند و برعکس بسیاری دیگر با استناد به آمار بدست آمده از بهبود بیماران این روش را برای معالجه توصیه می کنند. آزمایشها نشان می دهد این روش می تواند برای کاهش درد پس از جراحی، شیمی درمانی، جراحی های دندان و … بسیار موثر واقع شود.

 طب سوزنی می تواند در معالجه بیماری هایی چون اعتیاد به مواد مخدر، فعال کردن دوباره ماهیچه های تنبل، سر درد، دردهای مفصلی، چاقی،لاغری،انواع آسم و تنگی نفس بعنوان یک راه حال و یا حداقل در کنار درمان دارویی استفاده شود. تحقیقات جدید نشان می دهد که طب سوزنی توانایی کاهش و حتی برطرف کردن انواع درد را داشته و می تواند توانایی های قسمت های مختلف بدن افراد را بالا ببرد.

درد ها را سوزن کنید

دکتر پرچمی

دیسک کمر و سیاتیک چه تفاوتی دارند؟

 

حقیقت این است که هم دیسک و هم سیاتیک عضوی از بدن انسان است و بیماری محسوب نمی شوند. یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی گفت: کمر دردی که حالت انتشار به پا دارد می تواند ناشی از بیرون زدگی دیسک بین مهره ای و فشار به ریشه های عصب سیاتیک باشد که به غلط بین مردم بنام دیسک و سیاتیک عنوان می شود.
دیسک کمر یا سیاتیک؟ این سوالی است که بسیاری از بیمارانی که با دردکمر و پا روبه رو هستند، از پزشک معالج خود می پرسند. بسیاری از افراد تعریف دقیقی از این دو بیماری ندارند و اکثرا کلمات را جابجا استفاده می کنند.
دکتر محمد حسن بهرامی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با بیانی ساده به تفاوت میان این دو پرداخت که به این شرح است:
حقیقت این است که هم دیسک و هم سیاتیک عضوی از بدن انسان است و بیماری محسوب نمی شوند. بین هر مهره یک دیسک بین مهره ای نرم و قابل انعطاف با عملکرد خاص خود وجود دارد که می تواند بیماری های خاص خود از بیماری های تخریبی عفونی و التهابی گرفته تا پارگی و بیرون زدگی و یا به اصطلاح هرنی دیسک را داشته باشد.
همچنین سیاتیک از بزرگترین عصب های بدن است که از چندین ریشه عصبی از ناحیه کمر در چندین سطح منشاء گرفته و سپس از ناحیه کمر به پشت ران و ساق پا رسیده و شاخه های حسی و حرکتی خود را حس می دهد و مسئول حس و حرکت پاها است. عصب سیاتیک می تواند در صدمات، شکستگی ها و بریدگی های عمیق دچار ضایعه شود. چنانچه ریشه های کمری عصب سیاتیک به واسطه فشار دیسک بیرون زده تحت تاثیر قرار گیرند می تواند موجب درد انتشاری، ضعف و بی حسی پا شده که به اصطلاح و غلط کلمه سیاتیک استفاده می شود.
شایع ترین علامت این بیماری کمر درد است. کمر درد بسیار شایع بوده و علل و عوامل بسیار زیاد و متنوعی دارد. یک نوع خاص از کمر درد که حالت انتشار به پا دارد می تواند ناشی از بیرون زدگی دیسک بین مهره ای و فشار به ریشه های عصب سیاتیک در ناحیه کمر بوده که در این مورد خاص باید از کلمه هرنی دیسک کمری و درگیری عصب سیاتیک استفاده شود که البته پزشکان از اصطلاح دیسکوپاتی و رادیکولوپاتی استفاده می کنند. در این مورد بسیاری از بیماران از کلمه دیسک و سیاتیک استفاده می کنند که این باور غلط باید تغییر یابد.
چنانچه ذکر شد کمردرد انواع مختلفی داشته و علل و عوامل مهمی را در بر می گیرد. از بیماری های التهابی، عفونی گرفته تا بیماری های متابولیکی و روماتولوژیکی و حتی بیماری های خطرناکی چون سرطان و ....، همچنین علل ساده ای مثل اسپاسم عضلانی و عوامل مکانیکال و در نهایت عواملی که منشاء آن دیسک بین مهره ای است. بنابراین کمر درد یک نشانه و علامت است و نه بیماری، مثل تب که می تواند به علت های ساده و گاهی خطرناک ایجاد شود و نیاز به بررسی و معاینات دقیق تری دارد.
بنابراین بیماران دچار کمردرد ابتدا باید به پزشک مراجعه کرده و با شرح حال و معاینه دقیق و در صورت نیاز انجام تست های خاص، بررسی های تصویر برداری و «ام ار ای»، نوار عصب و عضله و ... نوع ، شدت و علت کمر درد مشخص شده و سپس درمان اختصاصی انجام شود. به فرض وجود بیماری هرنی دیسک کمر و درگیری ریشه های عصب سیاتیک و وجود درد در کمر با انتشار به پا و بی حسی و ضعف اندام ، ابتدا پزشک با معاینه و تست های تشخیصی دقیق باید نوع و شدت بیماری را مشخص نماید و سپس درمان های مرحله ای و تخصصی انجام گیرد. اگر چه درصد کمی از این بیماران نیاز به جراحی فوری پیدا می کنند ولی تقسیم بندی بیماران به موارد جراحی و غیر جراحی مهم ترین وظیفه پزشک معالج است.
خوشبختانه اکثر این نوع کمر دردها با اقدامات غیر جراحی نظیر استراحت مطلق یا نسبی، دارو درمانی، تجویز ورزش های طبی، استفاده از کرست های کمری، انجام فیزیوتراپی، استفاده از استخر و حرکت درمانی در آب و تغییر روش زندگی و احتیاطات لازم نتیجه می گیرند. نکته مهم بعد از درمان کمر درد، جلوگیری از عود مجدد بیماری بوده که لازم است آموزش های خاص به بیمار داده شود و جنبه های پیشگیرانه بسیار مهم است. ضمنا پرهیز از خود درمانی و عدم مراجعه به افراد غیر پزشک و غیر متخصص توسط بیماران بسیار مهم بوده و لازم است با مشورت پزشکان متخصص جراحی اعصاب ، ارتوپدی، طب فیزیکی ، روماتولوژیست و ... مشکلات خود را به شکل علمی با کمترین هزینه و بهترین نتیجه حل کرده و قدر سلامتی خود را بدانند.

این ویروس خطرناک را جدی بگیرید!

هر گونه تماس جلدی با ناحیه تناسلی ممکن است سبب انتقال یا ابتلا به این بیماری شود. زگیل تناسلی، همان طور که از نامش پیداست، در ناحیه تناسلی دیده می شود و بیماری آمیزشی است که عامل آن ویروسی به نام ویروس پاپیلوم انسانی یا HPV است. این بیماری شیوع زیادی در جامعه دارد و بیماران زیادی به کلینیک ها مراجعه می کنند که در آن یکی از طرفین، یا هر دو نفری که قصد ازدواج دارند، از وجود این بیماری و سرایت آن نگران هستند.
در گفت وگو با دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادرار، پرسش های مرتبط با این بیماری واگیر دار را مطرح کردیم که پیش روی شماست.
اگر یکی از زوج ها زگیل تناسلی داشته باشد، آیا می توان از ابتلای زوج دیگر جلوگیری کرد؟
ابتلای همسر بعد از برقراری رابطه زناشویی تقریبا قطعی است. خطر انتقال این ویروس در هر رابطه زناشویی حدود ۷۰ درصد است و پس از چند بار رابطه زناشویی، زوج مقابل گرفتار می شود. استفاده از کاندوم از انتقال این بیماری جلوگیری نمی کند، چون ویروس ها پخش هستند.
آیا استفاده از واکسن، خطر ابتلا به زگیل تناسلی را از بین می برد؟
واکسن در جلوگیری از ابتلا به زگیل تناسلی موقعی موثر است که شرایط زیر فراهم باشد:
عامل ایجاد بیماری یکی از انواع ۶، ۱۱، ۱۶، یا ۱۸ باشد. حدود صد نوع ویروس HPV می توانند سبب ایجاد زگیل تناسلی شوند. واکسن می تواند فقط از چهار نوع فوق پیشگیری کند.
واکسیناسیون در سن مناسب صورت بگیرد. بهترین موعد تاثیر واکسن زیر بیست و شش سالگی است.
دوره تزریق واکسن (سه دوز) کامل شده باشد.
آیا این بیماری فقط از طریق مقاربت منتقل می شود؟
خیر. هر گونه تماس جلدی با ناحیه تناسلی ممکن است سبب انتقال یا ابتلا به این بیماری شود. بسیار دیده می شود که یکی از طرفین در دوران نامزدی و قبل از این که عمل نزدیکی صورت گیرد به این بیماری مبتلا می شود.
اگر هر دو زوج مبتلا به زگیل تناسلی باشند، می توانند بدون مشکل ازدواج کنند؟
همان طور که ذکر شد، ویروس زگیل تناسلی یا همان HPV حدود یکصد نوع دارد. این ویروس ها به سه دسته کم خطر، با خطر متوسط و پرخطر تقسیم می شوند. ممکن است یکی از زوج ها دارای ویروس کم خطر مثلا نوع ۶ باشد و زوج دیگر دارای نوع پرخطر مثلا نوع ۱۸ باشد. این دو زوج ویروس ها را به همدیگر منتقل می کنند و هر دو در نهایت دارای انواع ۶ و ۱۸ خواهند بود. خطر سرطان دهانه رحم در خانم هایی که دارای نوع ۱۸ این ویروس هستند، ۲۰۰ برابر خانم های سالم است.
اگر بعد از آزمایش مشخص شد یکی از زوجین ویروس کم خطر HPV است. آیا احتمال وجود نوع پرخطر در وی منتفی است؟
ممکن است او دارای انواع پرخطر این ویروس هم باشد؛ ولی به دو دلیل زیر آزمایش منفی باشد:
هنوز تعداد ویروس آن قدر زیاد نشده است که آزمایش نشان دهد؛ ولی در بدن بیمار وجود دارد.
اشتباه آزمایشگاهی وجود دارد.
فردی از نظر وجود زگیل تناسلی آزمایش داده و جواب آزمایش منفی است، آیا او قطعا مبتلا به زگیل تناسلی نیست؟
به دو دلیلی که ذکر شد، فرد ممکن است مبتلا به ویروس HPV باشد، ولی آزمایش منفی باشد. بهترین دلیل بر عدم ابتلا به زگیل تناسلی نداشتن رابطه جنسی خارج از ازدواج حتی از نوع تماس پوستی در گذشته است.
کسی که هیچ نوع ضایعه ای در ناحیه تناسلی ندارد آیا امکان دارد مبتلا به زگیل تناسلی باشد؟
همه افراد مبتلا به ویروس زگیل تناسلی دچار زگیل در ناحیه تناسلی نیستند، ولی ممکن است حامل ویروس باشند.
فردی که زگیل در ناحیه تناسلی دارد، اگر این زگیل ها را از بین ببرد، آیا باز هم امکان ابتلا وجود دارد؟
وجود زگیل به خودی خود اهمیت چندانی ندارد. این ویروس داخل خون افراد مبتلاست و اگر هم تمامی زگیل ها را از بین ببرند، باز خطر انتقال و ابتلا وجود دارد.
آیا دارویی وجود دارد که این ویروس را به طور قطعی از بین ببرد؟
متاسفانه تاکنون دارویی برای این ویروس کشف نشده است.
فردی که ده سال قبل مبتلا به زگیل بوده و آنها را سوزانده است و اکنون هیچ ضایعه ای ندارد و بعد از آن نیز عود نکرده است، آیا به طور قطعی سالم است؟
ممکن است ویروس هنوز در خون وی باقی و فعال باشد. نبود ضایعه دلیل بر نبود بیماری نیست.
زن و شوهری در موقع ازدواج هیچ گونه زگیل پوستی نداشتند، ولی اکنون هر دو مبتلا به زگیل تناسلی هستند . عامل ایجاد این بیماری کدام یک از زوج هاست؟
عامل ایجاد آن زوجی است که دارای رابطه جنسی خارج از ازدواج بوده است. اگر هر دو دارای رابطه جنسی خارج از ازدواج بودند، عامل آن ویروسی است که از قبل در بدن بوده، یا ویروس جدیدی است که از همسر سرایت کرده است.
چگونه می توان از عدم ابتلای فرد پیش از ازدواج به بیماری زگیل تناسلی اطمینان حاصل کرد؟
این ویروس را می توان با آزمایشی که در یک آزمایشگاه معتبر انجام می شود، تشخیص داد. دقت تشخیصی ۹۰ درصد است. ولی همان طور که گفته شد، آزمایش ممکن است جواب کاذب داشته باشد.
اگر فردی که دارای ویروس HPV و زگیل تناسلی است، لازم است هنگام ازدواج از نظر سایر بیماری های آمیزشی نیز چک شود؟
احتمال وجود سایر بیماری های آمیزشی، بخصوص هپاتیت و HIV، در مبتلایان به HPV بیشتر از جمعیت عادی است. بنابراین باید از نظر این دو بیماری نیز چک شوند.
آیا خانمی که زگـــیل تناسلی دارد، می تواند باردار شود؟
قدرت باروری مرد و زن رابطه ای با وجود یا فقدان زگیل تناسلی ندارد.
آیا ممکن است خــــــطری جنین او را تهدید کند؟
ویروس HPV، برخلاف ویروس HIV، نمی تواند از جفت عبور کند. بنابراین جنین داخل رحم به این ویروس مبتلا نمی شود.
خانمی که به زگیل تناسلی مبتلاست، در زمان زایمان به چه تمهیداتی نیاز دارد؟
اگر موقع زایمان زگیل تناسلی وجود داشته باشد، باید زایمان به روش سزارین انجام شود. ولی برای اطمینان خاطر، خانم های مبتلا به ویروس HPV، چه زگیل تناسلی داشته باشند و چه نداشته باشند، بهتر است سزارین کنند. چون هنگام عبور جنین از کانال زایمان خطر ابتلای وی وجود دارد که گاه عوارض بسیار خطرناکی دارد.

غذاهای ضد سرطان

آیا با یک برنامه صحیح غذایی می شود عوارض جانبی درمان های متداول سرطان را کنترل کرد؟ پاسخ این سوال را در ادامه بخوانید. «تازه فهمیدم سرطان دارم. حالا نمی دانم که چه غذایی برایم خوب است و دور کدام غذاها را باید خط بکشم. اینکه دکترم می گوید غذای سالم بخورم یعنی فقط میوه و سبزی؟». «چند وقتی است شیمی درمانی می شوم و تهوع و استفراغ بعد از نوبت شیمی درمانی امانم را بریده است. شنیدم با رژیم غذایی می شود این علائم را کنترل کرد: اما نمی دانم چطور.» یا «سرطان سینه خیلی در خانواده مادریم شایع است. در یک مقاله اینترنتی خوانده ام که بعضی از میوه ها و سبزی ها ضدسرطان اند. این مسئله چقدر واقعیت دارد؟» کارشناسان و متخصصان تغذیه سوالاتی از این دست را زیاد می شنوند. آیا تغذیه در پیشگیری و درمان سرطان موثر است؟» آیا با یک برنامه صحیح غذایی می شود عوارض جانبی درمان های متداول سرطان را کنترل کرد؟ پاسخ این سوال ها را در ادامه بخوانید.
سه اصل کلی رژیم غذایی بیماران مبتلا به سرطان
ارتباط بین رژیم غذایی و سرطان تاحدی پیچیده است. دلیل این پیچیدگی کاملا واضح است؛ غذاهایی که ما می خوریم ترکیبی از انواع مواد مغذی، ویتامین ها، مواد معدنی، ترکیبات آنتی اکسیدان، مواد شیمیایی، افزودنی و... دارند که هرکدام به شکلی می تواند در ایجاد یا پیشگیری از این بیماری دخالت داشته باشند و البته اثر یکدیگر را تقویت یا خنثی کنند.
وقتی به بیماری سرطان مبتلا می شوید باید عادت به گرفتن رژیم های سفت و سخت را کنار بگذارید. این برنامه های غذایی در مدت زمانی بسیار کوتاه بدن شما را با کمبود انواع و اقسام ویتامین ها و مواد معدنی رو به رو می کند. درعوض باید همه ذهن تان را روی داشتن یک رژیم غذایی متعادل متمرکز کنید و در صورتی که طی درمان بیماری تان لازم شد، زیر نظر یک کارشناس یا متخصص، کالری و پروتئین مصرفی تان را تغییر دهید. رژیم غذایی بیماران مبتلا به سرطان صرف نظر از کالری اش از سه اصل کلی پیروی می کنید:
۱ تامین مایعات کافی تا بدن دچار کم آبی نشود (اغلب از طریق مایعات بدون کافئین)
۲ تامین انرژی کافی از طریق مواد غذایی سالم
۳ تامین پروتئین برای حفظ عضلات و توده بدون چربی.
چه غذاهایی را انتخاب کنیم؟
سوال اصلی بیماران مبتلا به سرطان از متخصصان تغذیه این است که چه غذاهایی برای شان مجاز و کدام خوراکی ها غیر مجازند. در پاسخ باید گفت اغلب بیماران مبتلا به سرطان که به دلیل بیماری دچار اختلالات گوارشی نشده اند یا دچار عوارض جانبی شیمی درمانی و... نیستند، می توانند یک برنامه غذایی متنوع شامل میوه، سبزی، نان و غلات سبوس دار، چربی های سالم، حبوبات و گوشت های بدون چربی داشته باشند.
• اگر خوردن آب میوه آماده برای تان ساده تر است، این نکته را به خاطر داشته باشید که درمان های سرطان شما را در مقابل بیماری ها آسیب پذیرتر می کند. بنابراین باید آب میوه ای انتخاب کنید که پاستوریزه باشد.
• نیمی از بشقاب شما در هر روز باید به میوه و سبزی اختصاص پیدا کند. سعی کنید هرروز حداقل یک سبزی برگ سبز و یک میوه زرد، قرمز یا نارنجی رنگ بخورید که سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان هستند.
• میوه های خشک (البته منظورمان آنهایی نیست که حاوی رنگ یا طعم دهنده مصنوعی اند) یا هویج انتخاب هایی ایده آل برای میان وعده هستند.
• مصرف غذاها و دسرهای حاوی قند و شکر را محدود کنید. این خوراکی ها فقط کالری داشته و هیچ ویتامین یا ماده معدنی ندارند.
• سرطان به معنای خداحافظی با خوردن گوشت نیست؛ اما به جای گوشت های پرچرب، فرآوری شده (سوسیس و کالباس و...)، گوشت های سفید و کم چرب را انتخاب کنید.
مبارزه خوراکی با ضعف و خستگی ناشی از سرطان
یکی از اصلی ترین شکایت های افراد مبتلا به سرطان، ضعف و خستگی است که در تمام طول روز، به ویژه پس از انجام پروسه درمانی احاس می کنند و اغلب اختلال گوارشی هم گریبان شان را گرفته است. در چنین موقعیت هایی خوردن غذاهای ساده و سریع، به اصطلاح فست فود را پیشنهاد می کنیم؛ البته اگر سرطان دارید، بهتر است قبل از اینکه تلفن پیتزا فروشی سر خیابان را بگیرید و یک پپرونی خانواده سفارش دهید این نکته را هم درنظر بگیرید که این بار استثنا منظورمان از فست فود، پیتزا و همبرگر و... نیست.
بلکه غذاهایی را پیشنهاد می کنیم که ساده و سریع آماده می شوند، مواد اولیه زیادی ندارند، هضم شان سخت نیست و از همه مهم تری سرشار از مواد مغذی اند.
میوه های تازه که آب نسبتا بالایی دارند، در این شرایط انتخاب بهتری هستند. ما معمولا خربزه، انواع توت ها، آناناس، موز، گلابی و... را پیشنهاد می کنیم.
ماست هم پروتئین موردنیاز بدن شما را تامین و هم روند هضم غذا را تسهیل می کند. در صورت تمایل می توانید با اضافه کردن چند قطعه میوه تازه، ماست تان را طعم دار کنید.
غلات از بیسکوییت های جو گرفته تا نان جو دوسر انتخاب هایی خوب برای بیماران مبتلا به سرطان هستند، البته اگر به دلیل بیماری دچار اختلال گوارشی شدید بهتر است غلات آماده ای را انتخاب کنید که پایه شان برنج است.
کره بادام زمینی یا پنیر هم گزینه های پروتئینی روی میز شماست. البته موقع خرید به میزان چربی که روی بسته بندی نوشته شده حسابی دقت کنید.
تخم مرغ به هر شکلی که باشد از نیمرو گرفته تا تخم مرغ آب پز یکی از بهترین منابع پروتئینی محسوب می شود اما تا حد امکان سراغ تخم مرغ عسلی یا خام نروید چون احتمال آلودگی میکروبی اش به نسبت بالاست.
رودررو با عوارض سرطان
اگر خودتان به سرطان مبتلا هستید یا فرد بیماری بین نزدیکان تان هست، حتما می دانید که درمان های شایع سرطان از جمله شیمی درمانی، رادیوتراپی و... عوارض جانبی دارند که می تواند به شدت برنامه غذایی و وزن فرد را دچار نوسان کند.
۱ احساس تهوع: حجم غذای تان را در هر وعده کم کرده و در عوض هراسعت یک خوارکی کوچک بخورید. اینکه همیشه کمی غذا توی معده تان باشد به کاهش احساس تهوع کمک می کند. دور غذاهای تند، چرب و ادویه دار را خط بکشید که تهوع را تحریک می کنند. از طرف دیگر سعی کنید همراه غذا آب یا نوشیدنی ننوشید و نوشیدنی تان را برای فاصله دو وعده غذایی نگه دارید. کم کم و جرعه جرعه آب بخورید و اگر لازم بود از نی استفاده کنید. اگر اول صبح دچار تهوع می شوید، قبل از بلند شدن از تخت، کمی بیسکوییت یا نان خشک بخورید و غذای تان را ولرم بخورید تا بوی آن باعث تحریک حالت تهوع تان نشود.
۲ استفراغ: اگر بیش از دو بار در هفته حال تان به هم می خورد باید با پزشک معالج تان مشورت کنید اما برای کاهش این حالت تا وقتی حالت تهوع تان کنترل نشده چیزی نخورید یا ننوشید. بعد از هر نوبت استفراغ ابتدا یک مایع صاف شده یا شفاف بخورید و در صورتی که توانستید آن را تحمل کنید، سراغ غذاهای جامد بروید. غذا خوردن را نیز از یک قاشق مرباخوری هر ۱۰ دقیقه یک بار شروع کرده و به یک یا دو قاشق غذاخوری در هر ۲۰ دقیقه برسانید. غذاهای جامدی که در این وضعیت پیشنهاد می شود پوره سبب زمینی بدون کره یا روغن، غلات آماده بدون شکر همراه کمی شیر، نکتار یا پوره میوه و... است. این نکته را نیز درنظر داشته باشید که خوردن غذاهای غنی از پتاسیم و منیزیم مانند موز، سیب زمینی، پرتقال، گوجه فرنگی، زردآلو و... کمک کننده است.
۳ از دست دادن اشتها: مشکلاتی همچون درد، استرس، افسردگی، اسهال، استفراغ، خشکی دهان و... همگی از جمله عواملی هستند که باعث می شود بیمار مبتلا به سرطان اشتهای خود را از دست بدهد.
در این حالت بهتر است سر ساعت های معین شروع به غذاخوردن کنید و منتظر نشود که میل یا اشتها پیدا کنید. علاوه بر این سعی کنید انتخاب های تان پرکالری باشد از جمله آوکادو، میوه خشک، آجیل و...
متخصصان توصیه می کنند که به ظاهر غذای تان هم توجه بیشتری داشته باشید. وجود سبزی با میوه های زرد و نارنجی یا قرمز اشتها را تحریک می کند و میل شما را به غذاخوردن بالامی برد.
۴ کاهش یا تغییر حس چشایی: اگر به دلیل بیماری یا درمان ویژه ای که دریات می کنید ذائقه تان تغییر کرده و غذا در دهان تان طعم ندارد یا دیگر از خوراکی های دلخواه تان لذت نمی برید، نگران نباشید. این حالت معمولا ماندگار نیست و به بهبود بیماری ذائقه تان هم بر می گردد؛ اما تا آن وقت این نکته را درنظر داشته باشید. اگر گوشت قرمز در دهان تان مزه فلزی دارد، مصرف آن را کاهش دهید. اگر طعم غذا در دهان تان کمتر شده، لیمو، نارنج و ماست را برای مزه دار کردن غذای تان امتحان کنید و اگر طعم غذا برای تان تهوع آور است، آن را به صورت سرد یا در دمای اتاق بچشید.
ماهنامه همشهری تندرستی