تندیس ناپیرآسو همسر اونتاش گال

تندیس برنزی ناپیرآسو همسر اونتاش گال - سده13 پ م - یافته شده از پرستشگاه نینهورساگ در شوش - موزه لوور
دور جامه ، نواری پهن و شرابه ای دیده میشود و در جلوی آن شالی زردوزی شده افتاده که بالا تنه را پوشانده است و در سر شانه با سنجاقی به شکل نخل به پیراهن وصل شده است. در نوشته پشت تندیس ، نام او و نفرین نسبت به کسی که به تندیس دُژاندیشی داشته باشد وجود دارد .

برگردان نوشته ایلامی : 

« من ناپیرآسو همسر اونتاش ناپیریشا هستم. هر کس که بخواهد تندیس مرا بدست آورد ، هر کس که بخواهد آن را درهم بشکند ، هر کس که این سنگنبشته را تباه سازد و یا نام مرا پاک کند، باشد که مورد خشم خدایان اینشوشیناک ، نپ ایریشا و کیریریشا قرار گیرد و نام و دودمانش از میان برداشته شود . » 

در ویکیپدیا درباره این تندیس چنین می خوانیم:
تندیس ناپیرآسو یکی از آثار به جا مانده از تمدن عیلام است. ملکه ناپیرآسو همسر اونتاش ناپیریشا پادشاه عیلام می‌باشد. قدمت اثر به ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد. این تندیس که با لایه‌ای از مس و طلا روی قالب برنزی ساخته شده، حدود ۱۳۰ سانتی‌متر ارتفاع، ۷۰ سانتی‌متر عرض و ۱۷۵۰ کیلوگرم وزن دارد. به گفته دکتر پی یر آمیه، متخصص تمدن عیلامی درموزه لوور درباره این مجسمه چنین گفته است:
این تندیس نه تنها اثری هنری بلکه نقطه اوجی در هنر ریخته گری مفرغ است که حضور صنعتگرانی فوق العاده ماهر و چیره دست را در سرزمین عیلام نشان می دهد. این مجسمه بزرگ ترین اثر فلزی متعلق به شرق باستان است که حتی در مصر، بابل وآناتولی هم نظیر آن دیده نشده است. این تندیس اثر هنری بسیار با اهمیتی است که به قصد بزرگداشت و تکریم شهبانوی عیلامی ساخته شده و در واقع ارزش و اعتبار زن را در تمدن باستانی عیلامی نشان می دهد. 
روی دامن حاشیه‌دار این مجسمه، نام ملکه و خدایان بزرگ شوش به خط میخی عیلامی حک شده‌است. در دست چپ ملکه انگشتری وجود دارد که احتمالا حلقه عروسی او می‌باشد. تندیس ناپیرآسو در موزه لوور نگهداری می‌شود. تندیس توسط ژاکوب دو مورگان، باستان‌شناس فرانسوی، در سال ۱۹۰۳ کشف گردید. بر حاشیه دامن این تندیس و از زبان ملکه چنین آمده‌است:
من ناپیرآسو همسر اونتاش ناپیریشا هستم. هر کس که بخواهد مجسمهٔ مرا تصرف کند، هر کس که بخواهد آن را درهم بشکند، هر کس که این کتیبه را خراب کند و یا نام مرا پاک کند، باشد که مورد غضب خدایان اینشوشیناک، نپ ایریشا و کیریریشا قرار گیرد و نام و نسلش از میان برداشته شود.

 

تاریخچه ایران باستان

قدمت	حکومت ها	رویداهای مهم	مهمترین مراکز باستانی
200تا 10 هزار سال پیش از میلاد		مرحله شکار و غار نشینی ( عصر پارینه سنگی )	غارهای ارتفاعات زاگرس
10هزار تا 4 هزار پیش از میلاد	پادشاهی جیرفت	ساخت نخستین دهکده ها ، آغاز کشاورزی و ساخت ابزار سنگی       ( عصر نوسنگی )	تپه های سیلک کاشان ، گنج دره هرسین ، حاحی فیروز نقده و علی کش دهلران ، جیرفت و شهداد کرمان ، شهر سوخته در سیستان و بلوچستان
4 هزار تا 3 هزار پیش از میلاد	پادشاهی عیلام      ( دوره مقدم )	کشف فلز مس و ساخت نخستین ابزار فلزی ، اختراع چرخ سفالگری و آغاز شهر نشینی ، کشف رگه های طلا و نقره	تپه  های شوش ، سیلک کاشان ، گیان نهاوند ، تل باکون فارس ، تل ابلیس و تل یحیی در کرمان
3 هزار تا 1500 سال پیش از میلاد	پادشاهی عیلام     ( دوره کهن )	کشف فلز مفرغ از ترکیب مس و قلع ، پیدایش سفال های خاکستری	معابد و مقبره های لرستان و خوزستان
1500تا 800 پیش از میلاد	پادشاهی عیلام    ( دوره میانه )	کشف و استخراج فلز آهن  ،اوج شکوغایی امپراتوری عیلام  ، ورود آریایی ها به ایران  ، تاسیس حکومت های کوچک و مستقل	زیگورات چغازنبیل و آرامگاه شوش مفرغ های لرستان، گورستان های مارلیک و املش در گیلان ، تپه حسنلو در آذربایجان و زیویه در کردستان
از 800 تا 612 پیش از میلاد	پادشاهی عیلام   ( دوره نو )	سقوط امپراتوری عیلا م به دست آشوریان	معبد شوش
از 550 تا 330 پیش از میلاد	امپراتوری هخامنشی	بنیا نگذاری امپراتوری بزرگ هخامنشی به دست کورش کبیر ، فتح مصر توسط کمبوجیه ، ایجاد تشکیلات منظم اداری و نظامی به دست داریوش بزرگ	کاخ های اسارگاد و پارسه ( تخت جمشید )  و آرامگاه های نقش رستم در شیراز ، کاخ آپادانا ی شوش و کتیبه بیستون کرمانشاه
از 324 تا 248 پیش از میلااد	پادشاهی سلوکی	تهاجم اسکندرمقدونی و حکومت کوتاه مدت سلوکیان در ایران	نقش هرکول در کوه بیستون
از 248 تا 226 پس از میلاد	امپراتوری اشکانی ( پارتی )	بنیانگذاری حکومت اشکانی بدست اشک اول ، اخراج سلوکیان از ایران ، آغاز نبرد های ایران و روم ، پیروزی ایرانیان در نبرد معروف حران	معبد آنا هیتای کنگاور ، خرابه های شهر صد دروازه دامغان ، آرامگاه های دشت مغان و معبد هترا در عراق
از 226 تا 651 پس از میلاد	امپراتوری ساسانی	شکست اردوان پنجم اشکانی و بنیانگذاری امپراتوری مقتدر ساسانی به دست اردشیر بابکان ، ادامه نبردهای ایران و روم ، شکست و اسارت امپراتوران روم به دست شاپور اول	ویرانه های طاق کسری ، کاخ ها و نقش برجسته های فیروز آباد و بیشابور ، معبد تخت سلیمان در تکاب ، طاق بستان در کرمانشاه و نقش رستم در شیراز