تغذیه سالم
تغذیه سالم یعنی انتخاب غذاهای متنوع از گروههای غذایی مختلف. برای تغذیه سالم مجبور نیستید یک رژیم محدود و سخت داشته باشید. تغذیه سالم یعنی ایجاد تغییراتی، که بتوانید برای همیشه آنها را پیروی کنید.
البته به این سادگیها که گفتیم نیست! و دریافت مواد مغذی مورد نیاز آسان نیست. چون ممکن است در روز چندین بار تنقلات مورد علاقهتان را بخورید و از دیگر گروههای غذایی غافل شوید و یا شاید هنگام گرسنگی هر چه دم دستتان باشد بخورید و به کیفیت چیزی که میخورید اصلاً اهمیت ندهید.
تغذیه سالم، نیازمند برنامهریزی و هدفگذاری برای مصرف متنوع گروههای مختلف غذایی است.
الف- چرا داشتن تغذیه سالم مهم است؟
تغذیه سالم مهم است به چند دلیل:
۱- غذاهای سالم تأمین کننده مواد مغذی مورد نیاز بدن است.
مواد مغذی علاوه بر تأمین انرژی بدن، در حفظ عملکرد مغز، قلب و ماهیچه نیز اهمیت دارد.
۲- تغذیه سالم ریسک ابتلا به بیماریها را کاهش میدهد.
الف. مصرف بیشتر میوهها و سبزیجات ریسک ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و برخی از انواع سرطان را کاهش میدهد.
ب. مصرف کمتر چربیهای اشباع (روغنهای جامد) ریسک افزایش کلسترول خون را کاهش میدهد.
ج. مصرف کافی کلسیم و ویتامین D از پوکی استخوان پیشگیری میکند.
۳- تغذیه سالم، در کنترل و بهبود علائم بعضی از بیماریهای مهم نیز کمک کننده است.
رعایت برنامه غذایی متعادل و تغذیه سالم، در کنترل دیابت و فشار خون بالا نقش دارد.
ب- اصول یک تغذیه سالم و متعادل چیست؟
در تنظیم یک برنامه غذایی سالم، سه نکته زیر را در ذهن داشته باشید:
تعادل: یک رژیم غذایی متعادل (استفاده از حداقل تعداد واحدهای مورد نیاز از هر گروه غذایی) تضمین کننده دریافت مواد مغذی مورد نیاز است.
تنوع: طیف وسیعی از غذاهای متنوع را مصرف کنید. هیچ غذایی به تنهایی تأمین کننده مواد مغذی مورد نیازتان نیست. از هر گروه غذایی، انواع غذاهای متنوع را انتخاب کنید.
میانهروی: میانهروی در هر کاری کلید موفقیت است. پس با رعایت میانهروی در مصرف شیرینیجات، چربیها و نمکها میتوانید از همه غذاهای دلخواه خود بهرهمند شوید.
برای داشتن تغذیه سالم، در قدم اول باید بدانید، یک رژیم متعادل چیست! راهنماها و هرمهای غذایی مقدار واحدهای مورد نیاز از هر گروه غذایی را نشان میدهند اما بیشتر مردم در هر روز نیاز دارند به:
- شش تا یازده واحد از غلات:
توصیه: حداقل نصف غلات مورد نیازتان را از غلات سبوسدار (مانند نانهای سبوسدار، برنج قهوهای، ماکارونیهای سبوسدار …) انتخاب کنید. یک واحد غلات برابر است با یک برش ۳۰ گرمی از نانها (یک و نیم برش ده در ده نان سنگک = ۲ برش ده در ده نان تافتون = ۴ برش ده در ده نان لواش = یک و نیم عدد نان تست = ۱ برش ده در ده نان بربری) یا نصف لیوان برنج یا ماکارونی پخته.
- دو تا چهار واحد میوه:
یک واحد میوه برابر است با یک سیب، موز یا پرتقال متوسط، نصف لیوان قطعات میوه (به شکل پخته یا خام) یا سه چهارم لیوان آب میوه.
- سه تا پنج لیوان سبزیجات:
هر واحد سبزیجات شامل یک لیوان سبزیجات برگدار یا نصف لیوان سبزیجات دیگر (به شکل پخته یا خام)، یا سه چهارم لیوان آب سبزیجات است.
- دو تا سه واحد لبنیات کم چرب:
هر واحد لبنیات برابر است با یک لیوان ماست یا شیر یا یک و نیم قوطی کبریت پنیر.
- دو تا سه واحد غذای پروتئینی:
یک واحد غذای پروتئینی برابر است با شصت تا نود گرم گوشت قرمز بدون چربی یا گوشت مرغ یا ماهی، در ضمن نصف لیوان حبوبات پخته، یک تخم مرغ و دو قاشق غذاخوری کره بادام زمینی، معادل سی گرم گوشت بدون چربی به حساب میآیند.
پ- آیا من تغذیه سالم دارم؟
برای ارزیابی خود، دفتر یادداشتی تهیه کنید و یک هفته کامل، تمام چیزهایی که میخورید و مینوشید را در آن با مقدارش یادداشت کنید. سپس با ارزیابی آن، توجه کنید آیا از همه گروههای غذایی با تنوع میخورید یا نه؟ و آیا برنامه غذایی شما یکنواخت است و یا متنوع!
با این ارزیابی متوجه میشوید آیا تغذیه سالم دارید یا نه؟ وگرنه لازم است با تغییر برنامه غذایی خود و ایجاد تغییرات مورد نیاز، سلامت خود را بیمه کنید.
پس چرا منتظرید، دنبال دفتر یادداشت و قلم خود بروید و هر چه از امروز صبح خوردهاید را تا یک هفته یادداشت کنید!
در دفتر یادداشت خود به حجمهای مصرفی خود نیز دقت کنید. ممکن است متوجه شوید فقط در صبحانه خود حجم زیادی نان میخورید ولی از دیگر گروههای غذایی خبری نیست بنابراین میتوانید با کاهش مصرف آن، میوهها و سبزیجات را نیز وارد صبحانه خود کنید و به این ترتیب به طرف تغذیه سالم حرکت کنید.
و یا اگر متوجه شدید، در روز از محصولات پرچرب استفاده میکنید، میتوانید انواع کمچرب آن را جایگزین کنید. همچنین اگر متوجه شدید در طول روز به ندرت میوهها و سبزیجات میخورید، وارد کردن میوهها و سبزیجات رنگارگ را جزو اهداف خود قرار دهید.
مثلاً گوجه فرنگی، کاهو، خیار و… را میتوانید در سالاد خود در هر وعده غذایی داشته باشید. همه چیز به سلیقه و علاقه شما بستگی دارد. پس دست به کار شوید و سلیقه خود را در انتخاب میوهها و سبزیجات رنگارنگ نشان دهید. تعذیه سالم یعنی همین!
مطمئناً قبول دارید که برای پیشرفت مداوم باید ارزیابی شوید!
پس بعد از هفته اول، و تصمیم گیری برای ایجاد تغییرات و اجرای آن، دفتریادداشت خود را همچنان بنویسید تا در هفتههای بعد با مرور آن هدفهای دیگری برای دستیابی به تغذیه سالم تعیین کنید.
پس فراموش نکنید و با مرور دفتر یادداشت خود به سؤالات زیر پاسخ دهید :
- آیا حداقل مقدار واحدهای مورد نیاز را از هر گروه غذایی دریافت میکنید؟
- آیا به مقدار فراوان در طول روز میوه و سبزی میخورید؟
- آیا مقدار قند، نمک و چربی غذاهایتان پایین است؟
- آیا غذاهایتان را خودتان در منزل تهیه میکنید یا غذاهای حاضری و فست فودها را مصرف میکنید؟
- آیا نوشابههای سرشار از قند میخورید؟
- آیا به مقدار فراوان آب میخورید؟
و هر هفته این سوالات را از خود بپرسید و بر موفقیتهای خود در داشتن تغذیه سالم بیافزایید.
منتظر چه هستید؟ از همین حالا شروع کنید!
بشقاب غذای سالم
- متعادل کردن کالریها:
□ از غذایتان لذت ببرید، ولی کمتر بخورید.
□ از غذاهای بزرگ و حجیم پرهیز کنید.
- غذاهایی که باید بیشتر بخورید:
□ نصف بشقابتان را به میوهجات و سبزیجات اختصاص دهید.
□ حداقل نصف غلات (غذاهای نشاستهای) مصرفیتان را از غلات کامل (سبوسدار) انتخاب کنید.
□ لبنیات بدون چربی یا کمچرب (یک درصد) مصرف کنید.
- غذاهایی که باید کمتر بخورید:
□ مقدار سدیم موجود در غذاها از جمله سوپها، نانها و غذاهای منجمد را مقایسه کنید و غذاهایی که سدیم (نمک) کمتری دارند را انتخاب کنید.
□ به جای نوشیدنیهای حاوی قند از آب استفاده کنید.
منبع:drzaker.com
آهن حبوبات و سبزیجات به سختی جذب بدن میشوند و بیشتر آن از طریق دستگاه گوارش دفع میشود.
به گزارش فارس، یک مشاور تغذیه جذب آهن سبزیجات و حبوبات را برای بدن سخت دانست اما برای جذب هرچه بهتر آهن این غذاها، توصیههایی ارائه کرد.
برلیانت بزرگمهر گفت: اصولاً نمیتوان سبزیجات و حبوبات را برای تأمین آهن بدن جایگزین گوشت قرمز کرد.
وی ادامه داد: آهن حبوبات و سبزیجات به سختی جذب بدن میشوند و بیشتر آن از طریق دستگاه گوارش دفع میشود.
این مشاور تغذیه برای کمک به جذب آهن سبزیجات به هموطنان توصیه کرد تا هنگام مصرف حبوبات و سبزیجات، منبعی که حاوی ویتامین ث باشد مصرف کنند.
وی گفت: خوردن آب لیمو ترش تازه و انواع مرکبات ترش، میتواند به جذب آهن سبزیجات، حبوبات و مغزها کمک کند.
روزی روزگاری در یکی از روستا ها کدخدای زندگی می کرد که همیشه به مردم دیگه زور می گفت و از اون ها سوءاستفاده می کرد و هیچ خدایی رو بنده نبود.
از قضا توی این روستا مش حسنی زندگی می کرد که یک باغ سرسبز میوه داشت. اما کدخدای زور گو بخاطر اینکه چاه آب دستش بود، آب باغ مش حسن رو بسته بود.
مش حسن برای اینکه راه حلی برای این مشکل پیدا کنه رفت پیش ناخدای باهوشی که توی اون روستا زندگی می کرد و ناخدا گفت بهتره تو باغ خودت چاه بکنی و محتاج کدخدای زورگو نشی.
اما مش حسن که حال و حوصله این کارهارو نداشت و میخواست هرچه زودتر به آب برسه به حرف ناخدای باتجربه و باهوش گوش نداد و رفت پیش کدخدای زورگو.
کدخدا که خودش باغ داشت و نمی خواست مش حسن رو دستش بلند بشه به مش حسن گفت مشکلی نیست اما دیگه نباید فلان میوه ها رو توی باغت داشته باشی و مش حسن هم قبول کرد.
اما کدخدای زورگو بیشتر طمع می کرد و هربار میوه دیگه ای رو هم حذف می کرد. تاجایی که به مش حسن فقط اجازه کاشت کلم و هویج سبزیجات رو داد و گفت به این شرط که این کره الاغ من هروقت که از کنار باغ تو رد شد باید بهش اجازه بدی تا از سبزیجات باغت بخوره.
اما این کره الاغ چموش هروقت از کنار باغ مش حسن رد می شد کلی از سبزیجات باغ مش حسن رو می خورد تا جایی که حتی همون سبزیجات هم دیگه چیزی ازش نموند و مش حسن به خودش گفت ای کاش به حرف ناخدا گوش می دادم...
این بود کل حقیقت مذاکره مش حسن با کدخدای زورگو. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...
پ,ن : اگر به لحن صحبت های کشورهای مذاکره کننده قبل از فتنه 88 بر گردیم می بینیم که برد دست ما بود و اون ها به دنبال ما بودن اما بخاطر خیانت چند نفر همه چیز عوض شد. حالا هم به نوعی همه ما فریب خوردیم. نتیجه مذاکرات هرچیزی که باشه و فرض مثال تحریم ها برداشته هم بشه، ما از طریق حقوق بشر بدترین تحریم هارو متحمل خواهیم شد...
مواد غذایی که پخته ی آنها سالم تر است
برای بیشتر میوه و سبزیجات درسته که خامشون سالم تره، اما نه همه شون. پختن برخی سبزیجات ساختار سخت سلولی اونا رو میشکنه و جذب مواد مغذیشون رو برای بدن راحت تر میکنه. البته این سبزیجات باید با روش درستی بپزن. کلم پیچ پخته ممکنه از کلم پیچ خام سالم تر باشه، اما اگه به روش نادرست و بیش از حد سرخ بشه دیگه سالم نیست. و اگه سالاد کلم خام رو دوست دارین پس نمیتونین در مقابل سالاد کلم پیچ بخار پز شده مقاومت کنین! پس بهتره تفکرتون درباره اینکه سبزیجات خام همیشه سالم تره رو عوض کنین.
اسفناج
پختن اسفناج توانایی بدن برای جذب مواد مغذی خارق العاده ای مثل کلسیم، آهن، منیزیم، لوتئین و آنتی اکسیدان هایی مثل بتا کاروتن (beta-carotene) افزایش میده. مثلا مقدار کلسیم اسفناج بعد از پخته شدن سه برابر میشه.
کلم پیچ
این سبزی فیبر زیادی داره، و پخته ی اون میتونه مقدار کلسترول رو پایین نگه داره. کلم پیچ خام هم اثرات کاهشی روی کلسترول داره اما نه به اندازه کلم پیچ پخته.
قارچ
قارچ پخته نه تنها یه انتخاب سالمه بلکی انتخابی امن هم هست. چند نوع قارچ هستن که با پخته شدن سالم تر میشن، مثل قارچ تکمه ای، که اگه خام سرو بشن هضمشون سخت تره. قارچ ها ساختار سلولی سختی دارن که پختن اونا باعث میشه مواد مغذی اش جذب شده و هضمشون راحت تر بشه و اگه حاوی سم باشن با پختن این سموم از بین میرن.
گوجه فرنگی
پختن گوجه فرنگی مقدار لیکوپن (lycopene) که در بدن آزاد میشه رو افزایش میده. گوجه فرنگی خام فقط حدود ۴ درصد از این آنتی اکسیدان (مرتبط با میزان ابتلای کمتر به بیماری های قلبی و سرطان) رو رها میکنه.
هویج
هویج شاید باعث نشه که توی تاریکی ببینیم اما به خاطر سطح بالای بتا کاروتن (آنتی اکسیدانی که در بدن به ویتامین A تبدیل میشه) به بهبود سلامت چشم کمک میکنه. تا حدی برای بدن سخته که هویج خام (و بتاکاروتنی که داره) رو هضم کنه. اما وقتی میپزه ساختار گیاهی سختش میشکنه و تبدیل میشه و ارزش مواد مغذی اش افزایش پیدا میکنه.
برگرفته از: ایران سان